Nr ISSN 2082-7431
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie.
302 Dywizjon Myśliwski.





302 Dywizjon Myśliwski
"Poznański"



Dywizjon 302 "Poznański" był pierwszym sformowanym na terenie Anglii polskim dywizjonem myśliwskim. Rozkaz o jego utworzeniu został wydany 13 lipca 1940 roku. Jednostka miała stać się spadkobiercą 132 Eskadry III/3 Dywizjonu Myśliwskiego Poznańskiego z czasów Wojny Obronnej 1939 oraz Dywizjonu 1/145 z czasów kampanii francuskiej.

Dowódcą angielskim został S/Ldr William A. J. Satchell, a polskim S/Ldr (ppłk) Mieczysław Mumler (1).
Dowódcami eskadr przydzielonymi z RAF-u byli F/Lt. John Farmer (A) i F/Lt. James Thomson (B).
Ze strony polskiej funkcję te pełnili kpt. Piotr Łaguna i kpt. Franciszek Jastrzębski.
F/Lt. William Riley i F/O Edward Carter zostali przydzieleni do 302. jako instruktorzy,
F/O Paul Harding/por. Jan Jokiel zostali oficerami taktycznymi,
P/O Aldrige/kpt. inż. Adam Jaworski jako oficerowie techniczni,
P/O Davis jako szef sztabu,
ponadto w sztabie dywizjonu znajdował się lekarz, którym był por. Stanisław Pokrzywnicki.

W skład personelu latającego początkowo weszli:

kpt. Tadeusz Chłopik, por. Julian Kowalski, por. Tadeusz Czerwiński, ppor. Edward Pilch, ppor. Stefan Wapniarek, ppor. Czesław Główczyński, ppor. Stanisław Łapka, ppor. Włodzimierz Karwowski, ppor. Stanisław Chałupa, sierż. Marian Wędzik, sierż. Jan Palak, sierż. Edward Paterek, sierż. Antoni Markiewicz i sierż. Antoni Siudak.

Do połowy sierpnia dołączyli jeszcze:

kpt. Jan Czerny, kpt. Antoni Wczelik, ppor. Jerzy Czerniak, ppor. Wacław Król, ppor. Władysław Gnyś, ppor. Jan Maliński, ppor. Zbigniew Wróblewski, ppor. Aleksy Żukowski, sierż. Wilhelm Kosarz, sierż. Eugeniusz Nowakiewicz, sierż. Antoni Będą, sierż. Antoni Łysek.



Ppłk. Mieczysław Mumler, pierwszy polski dowódca Dywizjonu 302.
Źródło: Internet. Domena publiczna.

Macierzystym lotniskiem dla dywizjonu stało się lotnisko Leconfield, którego dowódcą w tym czasie był W/Cdr L. G. Nixon. Gotowość bojową dywizjon osiągnął 15 sierpnia 1940 roku. Oznaczeniami kodowymi dywizjonu były litery "WX", stąd też przezwisko "Woxhale". Z czasem utarł się zwyczaj noszenia przez lotników tej jednostki jasnobrązowych szalików. Zwyczaj ten był charakterystyczny dla dywizjonów myśliwskich, a kolor odmienny dla każdego z nich.
Od początku dywizjon był wyposażony w samoloty Hawker Hurricane Mk. I. W pierwszym okresie Bitwy o Anglię, jednostka podporządkowana była 12 Grupie, której zadaniem była ochrona południowo-zachodniej części Anglii, przez co nie odnosiła tak błyskotliwych zwycięstw, co Dywizjon 303.

17 sierpnia po lądowaniu z palącym się silnikiem, do szpitala trafił ppor. Główczyński. Mimo licznych poparzeń, lekarzom udaje się go uratować.
Pierwsze zwycięstwo dywizjon odniósł 20 sierpnia 1940 roku, kiedy to S/Ldr. Satchell zestrzelił Junkersa Ju-88. Od 14 września Dywizjon 302 operuje z lotniska Duxford pod Londynem. Największą bitwę 302 stoczył podczas tak zwanego "Dnia Bitwy o Anglię" tj. 15 września, kiedy to jego piloci strącili 10 1/2 samolotów nieprzyjaciela na pewno i 7 prawdopodobnie. W locie tym zginął kpt. Tadeusz Chłopik.
Kolejnych 7 zniszczeń pewnych, 3 prawdopodobne i jedno uszkodzenie, poznaniacy uzyskali 18 września i jeszcze jedno zwycięstwo pewne dnia następnego. 23 września do dywizjonu przybywa "świeża krew" w postaci: ppor. Bronisława Bernasia, ppor. Stefana Kleczkowskiego, sierż. Jerzego Załuskiego i sierż. pchor. Zbigniewa Kleniewskiego. Dwa dni później, 302 powraca na lotnisko Leconfield.

Ogółem podczas "Bitwy o Anglię" Dywizjon 302. odniósł 21 zwycięstw powietrznych.

25 września Poznaniacy wrócili na lotnisko Leconfield, aby już 11 października 1940 roku przenieść się na lotnisko Northolt, na którym wcześniej znajdował się 303. Niestety Bitwa o Anglię dobiegła już końca i 302 nie mógł odnieść tak błyskotliwych sukcesów jak jego "bliźniak" 303.
17 października szeregi dywizjonu zasili kpt. Władysław Goethel i por. Jan Borowski. W tym też dniu, w wypadku lotniczym ginie sierż. Jerzy Załuski.
18 października bardzo tragicznie zapisał się na kartach historii Dywizjonu 302. Tego dnia Poznaniacy zostali poderwani w bardzo niesprzyjających warunkach. Skutkiem tego była śmierć F/O Cartera, por. Borowskiego, ppor. Wapniarka i ppor. Żukowskiego na skutek zderzenia z ziemią przy próbie lądowania. Wkrótce przybyły uzupełnienia w postaci por. Eugeniusza Antolaka, ppor. Kazimierza Spornego i sierż. pchor. Mariana Rytki.

26 października za zaginionego zostaje uznany kpt. Franciszek Jastrzębski. 8 listopada w walce poległ sierż. Wilhelm Kosarz.
23 listopada dywizjon został przebazowany na lotnisko Westhampnett, gdzie pozostał do kwietnia 1941 roku. Jako goście razem z Poznaniakami loty bojowe wykonywali również w tym okresie por. Henryk Szczęsny i por. Marian Duryasz, którzy pełnili funkcję kontrolerów w "operations room" z ramienia PSP.
10 grudnia ppłk Mumler zostaje zastąpiony przez mjr Piotra Łaguna. Dotychczasowy dowódca, razem z kpt. Czernym, kpt. Wczelikiem i kpt. Goethelem został skierowani do szkoły lotniczej jako instruktor. W ich miejsce do dywizjonu przybyli ppor. Władysław Kamiński, ppor. Marceli Neyder i ppor. Aleksander Ryszard Narucki.

Rok 1940 przyniósł pilotom Dywizjonu Poznańskiego 21 i 1/2 samolotów niemieckich zestrzelonych na pewno, 16 prawdopodobnie i l uszkodzony. Poległo sześciu pilotów polskich i jeden Anglik.



Samolot Hawker Hurricane Mk I, z oznaczeniami kodowymi Dywizjonu 302 (WX).
Źródło: Internet. Domena publiczna.

20 lutego 1941 r., śmierć w katastrofie lotniczej poniósł ppor. Pilch. 7 kwietnia jednostka została przeniesiona na lotnisko Kenley. Wkrótce po przebazowaniu na stan dywizjonu wchodzą nowe Hurricane'y Mk. II A i Mk. II B.
26 kwietnia ginie w katastrofie lotniczej sierż. Tadeusz Nestorowicz. 8 maja w walce powietrznej zginął por. Zygmunt Kinel. 3 dni później podczas lądowania w ciemnościach, podczas kolizji maszyn, śmierć poniósł Aleksander Narucki.
27 maja mjr Łaguna został mianowany dowódcą 1. Polskiego Skrzydła Myśliwskiego stacjonującego w Northolt. Na stanowisku dowódcy dywizjonu zastąpił go kpt. Stefan Witorzeńć. Jednocześnie na odpoczynek przeszedł kpt. Czerwiński. Dzień później dywizjon został przeniesiony na lotnisko Jurby, znajdujące się na wyspie Man (Morze Irlandzkie).
7 sierpnia Poznaniacy zostają przesunięci na lotnisko Church Stanton i wchodzą w skład 2 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego.

W tym czasie z działań obronnych prowadzonych w 1940 roku przestawiono teraz dywizjon na działania ofensywne, cały czas pozostawiając jednostkę pod dowództwem Fighter Command. We wrześniu 1941 r., dywizjon przezbrojono na samoloty typu Supermarine Spitfire Mk. V. 7 października nowym "domem" 302. staje się lotnisko Harrowbeer.
25 listopada 1941 roku dowódca, kpt. Witorzeńć został przeniesiony na stanowisko dowódcy 2. Skrzydła Myśliwskiego i zastąpił go kpt. Julian Kowalski.

Rok 1941 dywizjon "Poznański" kończy z kolejnymi 10 zestrzeleniami pewnymi, 5 prawdopodobnymi i 4 uszkodzonymi samolotami wroga. W tym czasie poległo 4 pilotów.

Początek 1942 roku nie obfitował w większe potyczki. 7 maja dywizjon został włączony w skład 1. PSM. i zostaje przebazowany na lotnisko Heston. Ze względu na swój wiek kpt. Kowalski został przeniesiony, do sztabu a na jego miejsce wyznaczono kpt. Stanisława Łapkę, który dowództwo przejął 15 maja 1942 roku.
Pod jego dowództwem Dywizjon wziął udział w operacji "Jubilee", przeprowadzonej 19 sierpnia 1942 roku. "Jubilee", był to kryptonim operacji desantowej pod Dieppe. Niestety operacja zakończyła się klęską, a Poznaniacy nie zestrzelili żadnego niemieckiego samolotu.
5 grudnia w katastrofie lotniczej zginął por. Marian Rytka. Do końca 1942 roku dywizjon poznański strąca kolejne 4 samoloty na pewno 2 prawdopodobnie i uszkadza 4. Straty własne to 1 pilot.

10 marca 1943 roku kpt. Łapkę na stanowisku dowódcy zastępuje kpt. Wieńczysław Barański. W czerwcu Dywizjon 302 został przeniesiony na lotnisko Perranporth. Choć nie należy łączyć tych faktów to razem ze zmianą dowódcy zmieniły się również zadania Dywizjonu Poznańskiego. Polacy brali teraz udział w osłonie bombowców lecących nad III Rzeszę, a także wykonywali loty na wymiatanie w płn. Francji. Loty te polegały na niszczeniu każdego napotkanego samochodu, samolotu, i czołgu niemieckiego. Działanie te były częścią "Bitwy o Niemcy" prowadzonej przez Aliantów od 1943 roku.
18 października 1943 roku stanowisko dowódcy dywizjonu przejął kpt. Wacław Król. Kiedy kpt. Król obejmował jednostkę Dywizjon 302 znajdował się już poza dowództwem Fighter Command. We wrześniu 1943 dywizjon wszedł w skład nowoutworzonego 131. Skrzydła Myśliwskiego (w jego skład weszły dywizjony 302, 308 i 317), zaś w ramach otwarcia drugiego frontu w Europie skrzydło wcielono, do 2 Tactical Air Force (2-nd TAF).

W trakcie całego 1943 roku łupem Dywizjonu 302. padło 14 samolotów wroga na pewno, 8 prawdopodobnie i uszkodzono 3 maszyny i był to najlepszy wynik wśród wszystkich dywizjonów RAF.



Piloci Dywizjonu 302 na lotnisku Northolt. Źródło: Wikimedia Commons. Domena publiczna.

Cała pierwsza połowa 1944 roku to dla pilotów Dywizjonu wytężony trening. 1 kwietnia 302. opuszcza stałe lotnisko w Northolt i przenosi się na lotnisko polowe Deanland w hrabstwie Sussex, natomiast 24 kwietnia na lotnisko Chailey. Podczas "D-Day" 6 czerwca 1944 roku dywizjon w pełnym składzie startował aż 4 razy. Niestety do spotkania z wrogiem nie doszło.
11 czerwca Dywizjon 302. wylądował jako pierwszy z polskich dywizjonów na terenie Francji. Było to jednak tylko międzylądowanie w celu uzupełnienia zapasów paliwa.
26 czerwca 1944 roku kpt. Król po odbyciu trzeciej kolejki tury bojowej przeszedł na odpoczynek do 11 Grupy Myśliwskiej na stanowisko oficera łącznikowego. Zastąpił go kpt. Marian Duryasz.
3 sierpnia 131 Skrzydło Myśliwskie przeniosło się na świeżo przygotowane lotnisko Plumetot (kryptonim B-10), w okolicach Caen. Dywizjon brał udział również w bitwie pod Falaise, gdzie wspierał 1. Armię Kanadyjską w skład, której wchodziła 1 DPanc. gen. Maczka.
2 października 131 Skrzydło przeniosło się do Belgii na lotnisko Deurne (B-70) koło Antwerpii, następnie w okolice Gandawy.

1 stycznia 1945 roku dywizjonowi udaje się ujść cało z pogromu, jaki piloci Luftwaffe zgotowali na lotnisku St. Denjis w związku z kontrofensywą w Ardenach. Kiedy niemieccy piloci masakrowali uziemione samoloty USAF, Polacy wracali z misji osłony bombowców. Kiedy dolecieli nad lotnisko było już po wszystkim.
31 stycznia 1945 r. nowym dowódcą dywizjonu 302 został kpt. pil. Zygmunt Bieńkowski; dotychczasowy dowódca, mjr pil. Marian Duryasz, odszedł odpoczynek.
24 lutego nie wrócił z lotu nad Niemcami dowódca dywizjonu kpt. Bieńkowski, który dostał się do niewoli. Jednostkę przejął po nim kpt. pil. Ignacy Olszewski, który 14 marca został zestrzelony nad Holandią, gdzie ukrywał się u tamtejszego ruchu oporu. Dowództwo przeszło w ręce kpt. Bolesława Kaczmarka.
13 kwietnia 1945 r. 131 Polskie Skrzydło przeniosło się na lotnisko w Nordhorn (B-101) w Niemczech, a 30 kwietnia do Varrelbusch (B-110) koło Bremy.
W maju 1945 roku Dywizjon 302. Poznański wszedł w skład British Air Force of Occupation (Brytyjskie Powietrzne Siły Okupacyjne) pozostając w jego strukturach do dnia rozformowania tj. do 18 grudnia 1946 roku.

Ogółem w okresie od 1940 do 1945 roku piloci Dywizjonu 302. "Poznańskiego" strącili 49 i 1/2 samolotów wroga na pewno 31 prawdopodobnie i uszkodzili 13. Poległo 20 pilotów, a za zaginionych uznano 12. Do niewoli trafiło 9 poznaniaków.

Lista indywidualnych zestrzeleń pilotów Dywizjonu 302. "Poznańskiego".

Pilot

zestrzelenia

prawdopodobne

uszkodzenia

Ppor. Pilch

3 1/2

0

0

Por. Kowalski

3

4

1

S/Ldr Satchell

3

3

0

Por. Rytka

3

0

1

Por. Riley

2

2

0

Por. Gładych

2

1

0

Ppor. Król

2

0

1/3

Por. Krajewski

2

0

0

Sierż. Malinowski

2

1

0

Por. Śnieć

2

1

0

Por. Śnieć

2

1

0

Por. Brzeski

1 1/2

2

0

Sierż. Wędzik

1 1/2

1

0

Kpt. Chłopik

1 1/2

1

0

Ppor. Chałupa

1

2

0

Ppor. Gretkierewicz

1

2

0

Sierż. Nowakiewicz

1

1

0

Sierż. Paterek

1

1

0

Por. Sporny

1

1

0

Sierż. Pietrzak

1

0

1

Por. Wardziński

1

0

1

Ppor. Wapniarek

1

0

0

Por. Czerwiński

1

0

0

Sierż. Duryś

1

0

0

Por. Główczyński

1

0

0

Ppor. Karwowski

1

0

0

Sierż. Krzysztofiński

1

0

0

Por. Kinel

1

0

0

Sierż. Łośka

1

0

0

Ppłk Mumler

1

0

0

Por. Rodziewicz

1

0

0

Kpt. Witorzęć

1

0

0

Kpt. Jastrzębski

1/2

1

0

Sierż. Palak

1/2

1

0

Ppor. Łapka

1/2

0

1

Sierż. Olender

1/2

0

1

Sierż. Łysek

1/2

0

1/3

Sierż. Siudak

1/2

0

0

Ppor. Kamiński

1/2

0

0

Ppor. Wróblewski

0

2

0

F/L Finnis

0

1

0

Ppor. Kaczmarek

0

1

0

Sierż. Markiewicz

0

1

0

Ppor. Rżyski

0

1

0

F/L Farmer

0

0

1

Por. Maliński

0

0

1/3

Ppor. Neyder

0

0

1 1/3

Ppor. Budrewicz

0

0

1

Por. Ebenrytter

0

0

1

Sierż. Łucyszyn

0

0

1

Sierż. Mikusek

0

0

1

Chor. Wójcik

0

0

1




* * * * * * * * * *

Przypisy:
1. Podane przy nazwiskach polskich lotników stopnie wojskowe, są polskimi odpowiednikami stopni brytyjskich jakie posiadali w danym momencie, nie zaś stopniami jakie obok brytyjskich posiadali w wojsku polskim. Zamiana ta ma na celu uzmysłowienie czytelnikowi, jaką rangę posiadali poszczególni piloci w hierarchii. Zamiana stopni została dokonana na podstawie tabeli porównawczej zaczerpniętej z książki "Polskie Dywizjony Lotnicze w Wielkiej Brytanii" W. Króla




powrót do spisu treści

© Copyright 2020 Redakcja Dws-xip.pl
Design by Scypion, Butryk