Okręgowa Delegatura Rządu - Ciechanów. Kryptonimy: "Jeziora", "Ogródek II", "Sad II", "Strażnica".
Delegat Okręgowy Rządu:
- Kazimierz Iłowiecki "Rura", Sierpiński", "Sierpski".
Zastępca:
- Franciszek Midura.
Na temat działalności Okręgowej Delegatury Rządu - Ciechanów, jest dość mało informacji, przede wszystkim
dlatego, że istniała ona tylko w latach 1941-1943. W połowie 1943 r. została ona zlikwidowana i przyłączona
do ODR Warszawa - Województwo.
Delegatura ciechanowska objęła swoim zasięgiem ziemie przedwojennego województwa warszawskiego, włączone
do III Rzeszy i do 1943 r. podlegała Delegaturze Rządu na ziemie wcielone do III Rzeszy. W skład ODR
Ciechanów wchodziły powiaty: Ciechanów, Działdowo, Maków Mazowiecki, Mława, Płock, Płońsk, Przasnysz i
Sierpc.
Delegatem Okręgowym był Kazimierz Iłowiecki "Rura", Sierpiński", "Sierpski" ze Stronnictwa Narodowego,
mianowany przez Adolfa Bnińskiego. Zastępcą Iłowieckiego był Franciszek Midura ze Stronnictwa Ludowego,
natomiast gdy odrębność ciechanowskiej delegatury została zniesiona, dotychczasowy okręgowy delegat,
przebywający na stałe w Warszawie, został mianowany zastępcą delegata rządu na okręg Warszawa-Województwo -
Józefa Kwasiborskiego.
Najbardziej aktywnymi funkcjonariuszami ODR Ciechanów w terenie byli: Franciszek Midura utrzymujący
kontakty z Działdowem i Mławą, oraz Teodor Grabecki ("Sokół", "Poręba", "Klin", "Leopold", Sęk") - działacz
Stronnictwa Narodowego, jako szef łączności i instruktor nadzorujący pracę struktur delegatury w powiatach:
płockim, sierpeckim i gostynińskim.
Delegatura ciechanowska oddziaływała także na tereny pozostające przed wojną poza województwem warszawskim.
Podejmowano próby organizacji struktur podziemnej administracji w powiatach lipnowskim i rypińskim
województwa pomorskiego.
Szefem Biura Wojskowego - "Teczki" na terenie ODR Ciechanów był do kwietnia 1942 r. kpt. rez. Wawrzyniec
Bloch "Kozak", a jego zastępcą "Kurp" N.N. Od kwietnia 1942 r. obowiązki szefa Wydziału Wojskowego pełnił
okręgowy delegat Iłowiecki.
Wydział Bezpieczeństwa.
Niestety pełna obsada Wydziału Bezpieczeństwa nie jest znana.
Kierownikiem Straży Samorządowych i Straży Porządkowych (Bezpieczeństwa) miał być Lesław Brudnicki "Bruno",
"Brochwicz", dowódca sierpeckiego batalionu Narodowej Organizacji Wojskowej. Część osób zaangażowanych w
NOW po scaleniu z AK przeszła do działalności w Delegaturze Rządu. W końcu 1943 r., wydział liczył
16 etatowych pracowników.
Wydział Prasy i Informacji.
Kierownik:
- Józef Stepczyński "Czech", "Osika".
Stepczyński był członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej. Wydawany przez niego tygodnik
"Czołem" stał się organem delegatury.
Okręgowe Biuro Oświaty i Kultury.
Kierownik:
- Tadeusz Kuligowski "Cham", "Prusak".
W biurze pracowali ponadto: Kazimierz Kuligowski "Ful", "Wróbel", Jan Brodecki "Kozioł", Paweł Rochocki, Ludwik
Krupiński.
Na tajne szkolnictwo "Jeziora" otrzymały w styczniu lub lutym 1943 r. kwotę 14 tys.złotych.
W końcowym okresie 1943 r. na etacie było dwóch pracowników biura.
W roku szkolnym 1943/44 w tajnym szkolnictwie na poziomie podstawowym zaangażowanych było w okręgu 544
nauczycieli, a naukę pobierało 7 144 uczniów, na poziomie średnim - 32 nauczycieli i 308 uczniów.
Terenowe organa Tajnej Administracji Cywilnej podległe ODR Ciechanów.
Powiatowa Delegatura Rządu Ciechanów.
Delegat:
- inż. Edward Hihert, Stanisław Trzciński "Ziarno"
Szef Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury:
- Wacław Narczewski "Róża"
Powiatowa Delegatura Rządu Działdowo - Obwód VI.
Delegat:
- Paweł Nowakowski "Krzyjak", "Leśnik" (Komendant Obwodu AK).
Szef Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury:
- Bronisław Pepłowski "Jastrząb".
Powiatowa Delegatura Rządu Gostynin - Obwód I.
Delegat:
- Dobrzycki "Florian".
Powiatowa Delegatura Rządu Lipno.
Delegat:
- Józef Hecht ze Stronnictwa Narodowego.
Powiat lipnowski przed wojną wchodził w skład województwa pomorskiego. Poza próbami tworzenia tajnej
administracji ze strony ODR Ciechanów, podobne działania na terenie powiatu prowadziła Pomorska Delegatura
Okręgowa. W strukturze ODR Pomorze powiat lipnowski należał do obwodu toruńskiego.
Powiatowa Delegatura Maków Mazowiecki - Obwód V.
Delegat - N.N.
Szef Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury - Stefan Nowakowski.
Powiatowa Delegatura Rządu Mława - Obwód V.
Delegat:
- Jan Płocharski "Łupek" działacz Stronnictwa Ludowego, oraz "Cichy" N.N.
Szef PKOiK:
- Paweł Racocki "Jurand", "Rawicz", Władysław Petrykowski "Borowy".
Powiatowa Delegatura Rządu Płock.
Delegat:
- Bolesław Jędrzejewski "Koral" - aresztowany 5 września 1944 r.
Zastępca delegata:
- Janusz Antczak "Witek", Jerzy Hejke - aresztowany jesienią 1944 r.
Przewodniczący Cywilnego Sądu Specjalnego:
- Bolesław Jędrzejewski.
Szefowie PKOiK:
- Stefan Parnej.
- Stanisław Nowak.
- Maria Bartoszewska.
- Stanisław Nyrkowski.
Powiatowa Delegatura Rządu Płońsk - Obwód VII.
Delegat:
- Józef Czajkowski "Gama", "Ur" - aresztowany w 1943 r. (zwolniony po 4 tygodniach).
Zastępca:
- Jan Brodecki "Kozioł" - aresztowany 27 maja 1943 r., "Sokół" N.N.
Szefowie PKOiK:
- Antoni Brodecki "Sowa".
- Miziołek.
- Krupiński.
- Jadwiga Kleniewski.
- Dobrosielska.
Wójtami w poszczególnych gminach mianowano: w Sarnowie - Ludwika Wronowskiego, w Starożęcinie - Władysława
Chyczewskiego "Orzeł", w Załuskach - Ignacego Wilomskiego, w Sarbiewie - Piotra Leszczyńskiego.
Powiatowa Delegatura Rządu Przasnysz.
Delegat:
- Stanisław Trojniar "Juhas" - aresztowany w listopadzie 1944 r.
Szef PKOiK:
- Janina Błaszczyszyn.
Powiatowa Delegatura Rządu Pułtusk - Obwód VIII.
Delegat:
- N.N.
Szef Referatu Wojskowego:
- "Dunin" N.N.
Szef PKOiK:
- Stanisław Świerczewski - działacz Stronnictwa Narodowego.
Powiatowa Delegatura Rządu Rypin.
Delegat:
- Stefan Jeliński - działacz Stronnictwa Narodowego.
Podobnie jak powiat lipnowski, przed wojną powiat rypiński należał do województwa pomorskiego. W związku z
tym ODR Pomorze również włączyła go do obwodu toruńskiego swojej organizacji terenowej.
Powiatowa Delegatura Rządu Sierpc - Obwód III.
Delegat
- Tadeusz Kosiorowski "Zygfryd", "Zawieja", N.N. "Wierzbiński".
Zastępca delegata:
- Ignacy Bojanowski, Muszyński.
Szefowie PKOiK:
- Stanisław Byber "Wrzos".
- Józef Makowski.
- Roman Guspa.
Źródła:
* Waldemar Grabowski "Polska Tajna Administracja Cywilna 1940 - 1945".
* Waldemar Grabowski "Delegatura Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj 1940 - 1945."
Redakcja Dws-Xip.pl pragnie gorąco podziękować Panu Waldemarowi Grabowskiemu za zezwolenie na publikację obszernego tekstu oraz zdjęć, pochodzących z monografii "Polska Tajna Administracja Cywilna 1940 - 1945".
Koniec.
|
