Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
ABAKANOWICZ, Piotr.

ABAKANOWICZ, Piotr.

Podpułkownik lotnictwa.



Pułkownik NSZ.



Pseudonimy: "Barski", "Grey Antoni", "Grządziel", "Smuga".

Urodzony: 21 czerwca 1890 r., w Warszawie.

Zmarł: 1 czerwca 1948 r., w szpitalu więziennym we Wronkach.



Promocje:

Podpułkownik lotnictwa.:
Pułkownik NSZ.: 15 stycznia 1945 r., (ze starszeństwem z 1 stycznia).

Funkcje:

Elew w Korpusie Kadetów w Petersburgu.: 1910 - 1912 r.
Służba w carskim Wołyńskim Pułku Gwardii.: 1914 - lipiec 1915 r.
Dowódca kompanii strzelców.: lipiec 1915 - ??
Dowódca kompanii w III Dywizji Gwardii Strzelców.: koniec 1915 - sierpień 1916 r.
Przeniesiony do lotnictwa.: sierpień 1916 r.
Nauka w Wojennej Szkole Pilotów w Gatczynie.: sierpień 1916 - ??
Uczestnik kursu dla pilotów instruktorów (Wlk. Brytania).: ?? - ??
Służba w piechocie I Korpusu Polskiego (gen. Dowbór-Muśnickiego).: styczeń - ??
Komendant Awiacji I Korpusu Polskiego.: ?? - ??
Służba w lotnictwie polskim.: czerwiec 1921 r..
Komendant Wyższej Szkoły Lotniczej (Grudziądz).: czerwiec 1921 - ??
Dowódca dywizjonu w 2 Pułku Lotniczym (Kraków).: 1922 - 1923 r.
Dowódca dywizjonu w 3 Pułku Lotniczym.: 1923 - ??
Dowódca 4 Pułku Lotniczego (Toruń).: ?? - ??
Dowódca 3 Pułku Lotniczego (Poznań).: ?? - ??
Dowódca 11 Pułku Myśliwskiego (5 Pułku Lotniczego).: październik 1927 - 1 lipca 1930 r.
Zaprzysiężony w szeregi Związku Walki Zbrojnej.: 1941 r.
Komendant Okręgu VI Warszawa-Powiaty NSZ-ZJ.: 1 czerwca - 18 października 1944 r.
Inspektor Okręgu VI NSZ-ZJ (?).: 1 czerwca - 1 sierpnia 1944 r.
Inspektor Okręgu XII Podlaskiego NSZ-ZJ (?).: czerwiec 1944 - ??
Inspektor Brygady "D" Dyspozycyjno-Zmotoryzowanej NSZ-ZJ.: czerwiec 1944 - ??
Wyznaczony na szefa sztabu 2 Dywizji Piechoty NSZ-ZJ.: sierpień 1944 r.
Szef sztabu Zgrupowania "Sęp" (Powstanie Warszawskie).: wrzesień - październik 1944 r.
P.o. szefa sztabu Komendy Głównej NSZ-ZJ.: 18 października 1944 - sierpień 1945 r.
Przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej NSZ-ZJ.: 9 listopada 1944 - ??
Inspektor Obszaru Południe Narodowych Sił Zbrojnych.: sierpień - 28 październik 1945 r. (aresztowany).

Opinie:

Notatki:

Urodzony w rodzinie oficera carskiego Piotra Antoniego oraz Antoniny z domu Zbyszewskiej. W 1909 r., ukończył gimnazjum w Kijowie. W 1910 r., wraz z bratem Konstantym wstąpił do Korpusu Kadetów w Petersburgu.
W roku 1912 otrzymał awans na podporucznika armii carskiej i rozpoczął służbę w Wołyńskim Pułku Gwardii, w szeregach którego wyruszył na front w Prusach Wschodnich.
Walczył następnie m. in. pod Góra Kalwarią, Warszawą, Łowiczem, Turkiem, Łodzią (gdzie został ranny), Ostrołęką, Łomżą i Osowcem. Pod koniec 1914 r., otrzymał awans do stopnia porucznika.

W lipcu 1915 r., został skierowany na front galicyjski, gdzie został dowódcą kompanii strzelców. Pod koniec tego roku otrzymał awans na kapitana armii carskiej i dowódcę kompanii w III Dywizji Gwardii Strzelców.
W sierpniu 1916 r., przeniósł się na własną prośbę do lotnictwa. W stopniu majora ukończył Wojenną Szkołę Pilotów w Gatczynie, po czym wytypowano go na kurs pilotów instruktorów (komendantów kursów lotniczych) w Wlk. Brytanii.
Tam spotkał pilotów - Polaków i utworzył nieoficjalne koło polskie. We wrześniu 1917 r., otrzymał awans na podpułkownika.

W styczniu 1918 r., ochotniczo zgłosił się do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego, gdzie początkowo walczył z wojskami rosyjskimi w piechocie. Po zdobyciu sprzętu lotniczego w Mińsku został komendantem Awiacji I Korpusu Polskiego. Po opanowaniu Bobrujska przez Niemców i rozbrojeniu I Korpusu, wydał rozkaz zniszczenia wszystkich samolotów i sprzętu.
Podczas próby przedostania się do armii gen. Hallera we Francji, został aresztowany przez bolszewików w drodze do Murmańska i osadzony w więzieniu.
Po interwencji znajomych pilotów, służących w Armii Czerwonej, został zwolniony pod warunkiem wstąpienia do lotnictwa bolszewickiego, co też uczynił. Wysyłał w tym czasie, informacje wywiadowcze na temat lotnictwa bolszewickiego do Polski.

1 maja 1920 r., po starcie z lotniska w Berezynie, skorzystał z okazji do przedostania się do Polski i wylądował na polskim lotnisku w Żołdzinie. Zgłosił się ochotniczo do służby w Wojsku Polskim, jednak jego prośbę odrzucono, przekazując sprawę jego służby w Armii Czerwonej Oficerskiemu Trybunałowi Orzekającemu.
Korzystne dla niego zeznania złożyło aż 24 oficerów i generałów Wojska Polskiego. Finalnie został oczyszczony z zarzutów i w czerwcu 1921 r., rozpoczął służbę w lotnictwie polskim, gdzie początkowo objął funkcję Komendanta Wyższej Szkoły Lotniczej w Grudziądzu.

W latach 1922 - 1923 dowodził Dywizjonem w 2 pułku Lotniczym w Krakowie, a następnie w 3 Pułku w Poznaniu. W następnych latach dowodził kolejno: 4 Pułkiem Lotniczym w Toruniu, 3 Pułkiem Lotniczym w Ławicy, a od października 1927 r., 11 Pułkiem Myśliwskim w Lidzie (od 1929 r., 5 Pułk Lotniczy).
1 lipca 1930 r, na skutek orzeczenia komisji lekarskiej, która uznała, że utracił 66 % zdrowia, został zwolniony do rezerwy. Niewątpliwie wpływ na jego zwolnienie miał również fakt, iż jawnie krytykował politykę ówczesnych władz wobec lotnictwa, uważając ją za nowoczesną dziedzinę broni, którą należało bardzo intensywnie rozwijać. Z tych samych powodów nie był też awansowany.

Podczas Wojny Obronnej 1939 r., udało mu się dotrzeć do miejsca swojego przydziału w Lidzie, lotnisko jednak już nie istniało. W 1941 r., wstąpił do Związku Walki Zbrojnej w Krakowie. Po wyjeździe do Rabki, a następnie w okolice Sanoka, jego kontakt z organizacja został zerwany. W kolejnych latach ukrywał się w Krakowie i w Winiarach.
W maju 1944 r., przybył do Warszawy, gdzie nawiązał kontakt z Narodowymi Siłami Zbrojnymi, które uległy w tym czasie podziałowi na tle scalenia z Armią Krajową.
Poprzez Grupę "Szańca" nawiązał łączność konspiracyjną z Dowództwem tej części NSZ, która sprzeciwiła się scaleniu. 1 czerwca 1944 r., objął funkcję Komendanta Okręgu VI Warszawa - powiaty NSZ-ZJ oraz Inspektora Okręgów VI, XII Podlasie oraz pod pseudonimem "Podolak" dowódcy Brygady "D" (Dyspozycyjnej Zmotoryzowanej).

W Powstaniu Warszawskim został wyznaczony na szefa sztabu 2 Dywizji Piechoty NSZ, formowanej w Sródmieściu od 14 sierpnia 1944 r. We wrześniu, po jej przekształceniu w Zgrupowanie "Sęp" pełnił w nim funkcję szefa sztabu. Od 17 sierpnia był także oddelegowany do organizowania obrony przeciwlotniczej przy dowództwie Powstania.
Po kapitulacji nie poszedł do niewoli i wydostał się z Warszawy wraz z ludnością cywilną. 18 października 1944 r., został mianowany p.o. szefa sztabu Komendy Głównej NSZ-ZJ. Rozkazem Komendanta Głównego NSZ-ZJ z 9 listopada 1944 r., został mianowany Przewodniczącym Komisji Weryfikacyjnej, której zadaniem było opiniowanie wniosków awansowych oficerów NSZ-ZJ.

20 grudnia 1944 r., został odznaczony Srebrnym Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego "za wybitnie ofiarną i ideową pracę organizacyjną", natomiast 15 stycznia 1945 r., otrzymał awans do stopnia pułkownika NSZ.
Po zmianach organizacyjnych w łonie Narodowych Sił Zbrojnych, w sierpniu 1945 r., został Inspektorem Obszaru Południe NSZ. W tym samym miesiącu wszedł w skład Rady Inspektorów NSZ, które de facto pełniła rolę dowództwa tej organizacji.

28 października 1945 r., został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a 10 grudnia 1946 r., skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci i odesłany do więzienia we Wronkach. Wyrok ten początkowo został zmieniony na karę dożywotniego więzienia, a następnie na podstawie amnestii z 1947 r., na karę 15 lat więzienia.
Po ciężkim pobiciu przez strażnika więziennego trafił do więziennego szpitala, w którym zmarł w dniu 1 czerwca 1948 r. W 1991 r., został ekshumowany z cmentarza więziennego we Wronkach i uroczyście pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Srebrny Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion