Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
CYGAN, Tadeusz.


CYGAN, Tadeusz.

Kapitan służby stałej.



Pseudonimy: „Czarny”, „Strzygniew”, „Tadzik”, „Tadzio”, „Wiktor”, „Zaruski” vel Jerzy Lerski vel Tadeusz Zaruski.

Urodzony: 1 grudnia 1914 r., w Grajewie koło Wieliczki.

Zmarł: 22 lipca 1986 r., w Krakowie.


Promocje:

Kapitan.:
Porucznik.: 11 listopada 1943 r.
Podporucznik.:ze starszeństwem z 10 października 1938 r.

Funkcje:

Elew Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej-Komorowie.: 1935 - 1938 r.
Dowódca plutonu w 20 Pułku Piechoty (Kraków).: 1938 - ??
Dowódca kompanii rowerzystów 20 Pułku Piechoty.: ?? - wrzesień 1939 r.
Oficer w Obwodzie Krosno ZWZ.: początek - koniec 1940 r.
Zastępca Komendanta Obwodu Sanok ZWZ.: koniec 1940 - 1942 r.
Komendant Obwodu Rawa Ruska, Okręg Lwów AK.: grudzień 1942/styczeń 1943 - I kwartał 1944 r.
Dowódca i organizator 10 kompanii 40 Pułku Piechoty AK.: 1944 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Józefa i Franciszki z domu Grotyńskiej. W Wieliczce ukończył miejscowe gimnazjum, a w roku 1935 r., zdał maturę. W okresie 1935-1938 uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej – Komorowie, po ukończeniu której został mianowany podporucznikiem służby stałej piechoty ze starszeństwem z 10 października 1938 r., z przydziałem do 20 pp. w Krakowie, na stanowisko dowódcy plutonu.
W Wojnie Obronnej 1939 r., był dowódcą kompanii rowerzystów 20 pp. Uniknął niewoli i przebywał w Krakowie. Na początku 1940 r., kpt. Baszniak Komendant Obwodu Krosno ZWZ ściągnął go z Krakowa do Krosna, gdzie prowadził ożywioną działalność konspiracyjną w ZWZ.

W końcu 1940 r., mjr Obidowicz „Orszak” przeniósł go na stanowisko zastępcy Komendanta Obwodu Sanok ZWZ. W pierwszych miesiącach 1941 r., nastąpiły na tym terenie obszerne wsypy. Dwukrotnie wyrwał się z grożącego mu aresztowania, za drugim razem został ranny w nogę, podczas wymiany strzałów z gestapowcami. Udało mu się zbiec do Bażantówki, gdzie został opatrzony.
Ostatecznie jednak, zdradzony przez konfidenta gestapo, został aresztowany w lutym 1942 r., w Haczowie, gdzie przebywał na kwaterze u znajomych. Osadzony w więzieniu w Sanoku. 7 lipca 1942 r., przy pomocy miejscowej siatki AK, udało mu się uciec.

We wrześniu 1942 r., został skierowany przez KG AK, z dokumentami na nazwisko Wiktor Zaruski, do dyspozycji Komendy Okręgu Lwów AK. Od grudnia 1942 lub od stycznia 1943 r., pełnił funkcję Komendanta Obwodu AK Rawa Ruska. Od stycznia 1943 r., pełnił równocześnie funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rawa Ruska AK.
11 listopada 1943 r., został awansowany do stopnia porucznika służby stałej. Po rozbiciu struktur inspektoratu, na przełomie listopada i grudnia 1943 r., wyjechał do Lwowa. W końcu I kwartału 1944 r., został odwołany z funkcji Komendanta Inspektoratu.
W marcu 1944 r., brał udział w ewakuacji zrzutu na teren rejonu Winniki pod Lwowem, a w połowie kwietnia w nieudanej akcji koncentracji oddziałów leśnych w Lasach Janowskich pod Lwowem, rozbitej przez Niemców i UPA.

Przed akcją „Burza” skierowano go do wsi Sokolniki, w rejonie wiejskim Zubrza Dzielnicy Południowej, gdzie objął dowództwo nad połączonym plutonem AK i BCh oraz zaczął organizować oddział leśny (10 kompanię 40. pp. AK). Założeń akcji „Burza” w Sokolnikach nie przeprowadzano, wobec wycofania się Niemców.
We wrześniu 1944 r., zgłosił się w dowództwie formowanych właśnie oddziałów leśnych „Warta” w Jarosławiu i objął dowództwo kompanii w baonie „D”. Aresztowany już 23 listopada 1944 r., został w Borku Starym i osadzony w więzieniu w Rzeszowie, a następnie przez obóz w Bakończycach pod Przemyślem, wywieziony do obozu w Stalinogorsku, skąd uciekł i w lutym 1945 r., powrócił do Polski.
Do 1949 r., był kierownikiem domu wypoczynkowego w Kudowie Zdroju, a potem w Domu Wczasowym „Bristol” w Zakopanem. Przeniósł się potem do Krakowa. Pracował następnie w Marynarce Handlowej, a ostatnie lata swojego życia spędził w rodzinnym Grajewie u rodziny, posiadającej tam gospodarstwo rolne.

Zmarł w Krakowie 22 lipca 1986 r. i pochowany został na cmentarzu w Wieliczce.

Odznaczenia m.in.:




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion