Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
CHYLIŃSKI, Józef.

CHYLIŃSKI, Józef

Podpułkownik służby stałej piechoty



Pseudonimy: „Andrzej”, „Bolesław”, „Grom”, „Jan”, „Kamień”, „Ludwik”, „Mieczysław”, ”Piotr”, „Ptak”, „Rekin”, „Tadeusz”, „Tomasz”,„Wicher”, „Zbyszek”, „Zygmunt”, vel Georg Reim, vel Johann Segler, vel Józef Rumiński.

Urodzony: 20 października 1904 r., w Jabłonowie Pomorskim.

Zmarł: 9 czerwca 1985 r., w Toronto.


Promocje:

Podpułkownik.: 25 maja 1949 r.
Major.: 22 maja 1942 r. (ze starszeństwem od 30 kwietnia 1942 r.)
Kapitan.:
Porucznik.: 1 stycznia 1931 r.
Podporucznik.: 15 sierpnia 1928 r.

Funkcje:

Uczestnik kursu unitarnego w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie.: 1 września 1925 - 1 lipca 1926 r.
Studia w Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej - Komorowie.: 1 września 1926 - 15 sierpnia 1928 r.
Oficer 55 Pułku Piechoty (Poznań).: sierpień - 23 listopada 1928 r.
Dowódca plutonu w 3 Kompanii Strzeleckiej, I Batalionu, 58 pp. (Poznań).; 28 listopada 1928 - ??
\ Uczestnik trzymiesięcznego kursu instruktorów ćwiczeń ruchowych w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie.: 21 września - grudzień 1931 r.
Uczestnik rocznego kursu dla instruktorów WF w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie.: 15 września 1932 - 18 czerwca 1933 r.
Uczestnik kursu dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: ?? - ??
Dowódca 1 Kompanii Strzeleckiej w I Batalionie 58 Pułku Piechoty (Poznań).: 9 września 1933 - 19 czerwca 1935 r.
Dowódca 1 Kompanii Ciężkich Karabinów Maszynowych w 58 Pułku Piechoty.: ?? - wrzesień 1938 r.
Oficer do prac specjalnych w sztabie gen. Tadeusza Kutrzeby.: 2 września 1938 - wrzesień 1939 r.
Dowódca 1 Kompanii 6 Batalionu 58 Pułku Piechoty, Armia "Poznań".: wrzesień 1939 r.
Oficer w Oddziale I (Organizacyjnym) Dowództwa Głównego/Komendy Głównej SZP/ZWZ.: 10 października 1939 - 28 luty 1940 r.
P.o. szefa sztabu/Szef sztabu Dowództwa Wojewódzkiego Pomorze SZP.: 20 października 1939 - 1945 r.
P.o. Komendanta Okręgu Pomorze ZWZ.: listopad 1940 - grudzień 1941 r.
P.o. Komendanta Okręgu Pomorze AK.: maj - październik 1943 r.
Szef sztabu Pomorskiej Delegatury Sił Zbrojnych.: kwiecień/maj - 10 czerwca 1945 r.
Komendant Okręgu Bydgoszcz Delegatury Sił Zbrojnych.: 10 czerwca - 24 sierpnia 1945 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Antoniego (ogrodnika) i Weroniki z domu Cichej. W 1917 r., ukończył szkołę powszechną w Rawiczu, a w roku 1925 zdał maturę w gimnazjum w Kościerzynie. W okresie od 1 września 1925 do 1 lipca 1926 r., elew w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, gdzie odbywał przeszkolenie na kursie unitarnym. Od 1 września 1926 do 15 sierpnia 1928 r., studiował w Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej - Komorowie.
15 sierpnia 1928 r., promowany na stopień podporucznika służby stałej piechoty z przydziałem do 58 pp. w Poznaniu, gdzie od 23 listopada 1928 r., dowodził plutonem w 3 kompanii strzeleckiej I batalionu.

1 stycznia 1931 r., awansowany do stopnia porucznika służby stałej piechoty. Z dniem 21 września 1931 r., został skierowany z 58 pp na 3 miesięczny kurs instruktorów ćwiczeń ruchowych w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Po ukończeniu kursu powrócił do macierzystego pułku. Następnie ponownie, w okresie od 15 września 1932 do 18 czerwca 1933 r., przebywał na rocznym kursie dla instruktorów WF w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Ukończył także w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie kurs dla dowódców kompanii.
W okresie od 9 września 1933 do 19 czerwca 1935 r., dowodził 1 kompanią strzelecką w I batalionie, a następnie 1 kompanią CKM w 58 pp. 2 września 1938 r., został przydzielony do prac specjalnych w sztabie gen. Tadeusza Kutrzeby.

Na początku września 1939 r., zorganizował 6 batalion strzelców do dyspozycji dowódcy Armii „Poznań” gen. T. Kutrzeby. Walczył z wrogiem na stanowisku dowódcy 1 kompanii w 6 batalionie piechoty w składzie Armii „Poznań”. Podczas walk, 18 września 1939 r., w rejonie Kiernozi k. Łowicza został ranny. Walczył w obronie Modlina, gdzie został ponownie ranny. Po kapitulacji twierdzy znalazł się w niewoli niemieckiej. Osadzony został w przejściowym obozie jenieckim w Działdowie, gdzie został zaprzysiężony do konspiracji przez mjr J. Ratajczaka.
Po zwolnieniu z obozu zgodnie z umową kapitulacyjną przebywał w Warszawie, gdzie pojął działalność konspiracyjną w SZP/ZWZ. W okresie od 10 października 1939 do 28 lutego 1940 r., był oficerem w Oddziale I (Organizacyjnym) Dowództwa Głównego/Komendy Głównej SZP/ZWZ.

20 października 1939 r., otrzymał nominację na pełniącego obowiązki szefa sztabu pomorskiej SZP. W celu rozpoznania sytuacji jesienią 1939 r., pojechał do Torunia, gdzie nawiązał kontakty konspiracyjne. Po powrocie do Warszawy spotkał się w mieszkaniu Anny i Henryka Czuperskich z mjr Józefem Ratajczakiem oraz z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem.
W styczniu 1940 r., wyjechał jako oficer organizacyjny potem szef sztabu ponownie na Pomorze i zaczął działać w Toruniu jako wysłannik KG ZWZ. Organizował sieć łączności do Włocławka, Bydgoszczy i Grudziądza. Pokonując ogromne trudności rozpoczął rozbudowywanie nawiązanych wcześniej kontaktów z Szarymi Szeregami, Organizacją „Grunwald”, Stronnictwem Narodowym i członkami „Orła Białego”.

W okresie od listopada 1940 do grudnia 1941 r., oraz od maja do października 1943 r., był p. o. Komendanta Okręgu Pomorze ZWZ/AK. Współorganizator Podokręgu Południowo-Wschodniego ZWZ/AK. Aktywnie działał w organizowaniu struktur konspiracyjnych na podległym terenie. 22 maja 1942 r., awansowany do stopnia majora służby stałej piechoty ze starszeństwem od 30 kwietnia 1942 r.
Często zmieniał kwatery konspiracyjne. Po przybyciu w lipcu 1944 r., na Pomorze nowego Komendanta Okręgu ppłk F. Trojanowskiego ps. „Fali”, „Trojańczyka” nie uznał w pełni jego zwierzchnictwa, krytykując jego plany odtworzenia Sił Zbrojnych i wzmożenia działań dywersyjnych. Próbował odsunąć go od kierowania okręgiem. Utrzymał system dowodzenia i łączności w swoich rękach do końca 1944 r. W styczniu 1945 r., oficjalnie oskarżony o niesubordynację w raporcie „Fali” do Komendanta Obszaru Zachodniego płk J. Szczurka-Cergowskiego „Mestwina”.

Stanął przed Wojskowym Sądem Specjalnym i poniósł konsekwencje służbowe m. in. wstrzymano mu awans i zawieszono w czynnościach. Od lutego 1945 r., ponownie w sztabie Komendy Okręgu AK Pomorze. Po zajęciu Pomorza przez wojska sowieckie, zgodnie z instrukcją KG AK podjął decyzję o pozostaniu w konspiracji.
W marcu-kwietniu 1945 r., podjął wspólnie z płk J. Pałubickim decyzję o utrzymaniu wydzielonych ogniw sztabowych w dalszej konspiracji. Od kwietnia/maja 1945 r., pełnił funkcję szefa sztabu Okręgu Pomorskiego Delegatury Sił Zbrojnych, a od 10 czerwca 1945 r., Komendant Bydgoskiego Okręgu DSZ. Usilnie poszukiwany przez UB został ujęty 24 sierpnia 1945 r., przez funkcjonariuszy UB w Bydgoszczy, na kwaterze konspiracyjnej w mieszkaniu Teresy Ruxówny przy ul. Poznańskiej. Podczas akcji Bezpieki wyskoczył oknem z drugiego piętra łamiąc sobie rękę. Wezwana mundurowa milicja legitymując agentów UB chwilowo wstrzymała pościg, ale ciężko potłuczony ze złamaną ręką został ujęty i po ciężkim pobiciu przewieziony do więzienia karno-śledczego w Gdańsku.

Pomimo bicia i tortur nie załamał się. Aktem oskarżenia, wraz z 3 więzionymi żołnierzami konspiracji został oskarżony o „przynależność do AK i próbę obalenia demokratycznego ustroju Państwa Polskiego". Przyznał się do winy ale swej funkcji nie ujawnił do końca. W końcu marca 1946 r., został przeniesiony z izolatki do szpitala więziennego. W dniu 26 kwietnia 1946 r., Wojskowy Sąd Okręgowy w Koszalinie oddalił sprawę do kompetencji WSR Gdańsk. W dniu 7 czerwca 1946 r., WSR Gdańsk w składzie: przewodniczący - ppłk Piotr Parzeniecki, mjr Adam Gajewski i por. Jan Hubert uchylił areszt tymczasowy i zarządził jego natychmiastowe zwolnienie. Jednak po rewizji prokuratora wojskowego z Gdańska mjr Wiktora Suchockiego sąd utrzymał areszt do czasu rozstrzygnięcia skargi rewizyjnej przez NSW w Warszawie.
Na mocy decyzji NSW z 6 września 1946 r., wyrok został uchylony , areszt utrzymany a sprawę skierowano do ponownego rozpatrzenia. 25 września 1946 r., WSR Gdańsk w składzie: kpt. Marian Brzoziński, chor. Andrzej Borkowski skazał go na półtora roku więzienia z zaliczeniem dotychczasowego aresztu. Mimo kolejnej skargi rewizyjnej NSW w Warszawie postanowieniem z 17 stycznia 1947 r., utrzymał ostatni wyrok co oznaczało jego zwolnienie.

Uwolniony z więzienia 24 lutego 1947 r. Po odrzuceniu propozycji służby w LWP przebywał na leczeniu w Szklarskiej Porębie, a następnie w Bydgoszczy, mając fikcyjne zameldowanie w Warszawie. Był częściowo izolowany w środowisku akowskim i potępiony przez płk Antoniego Sanojcę za niesubordynację, oraz oskarżony o przerośnięte ambicje dowodzenia Okręgiem i nie udzielania stosownego wsparcia kolejnym Komendantom Okręgu: R. Ostrihanskiemu, J. Pałubickiemu. Jednocześnie zagrożony aresztowaniem przez UB. W dniu 04 września 1948 r., wydostał się nielegalnie z kraju i dotarł do Goeteborga. W Szwecji rozpoczął nowe życie, początkowo pracował jako uczeń stolarski. 2 listopada 1948 r., wysłał list do NW gen. T. Komorowskiego z prośbą o rehabilitację w drodze Sądu Honorowego. 25 maja 1949 r., zweryfikowany przez Główną Komisję Weryfikacyjną jako szef sztabu i Komendant Okręgu Pomorze w stopniu podpułkownika służby stałej piechoty.

Ze Szwecji wyjechał do Kanady i zamieszkał w roku 1951 w Toronto. Pracował fizycznie w miejscowej fabryce mebli. W 1957 r., zakupił tam sklep spożywczy pod nazwą „Gryf”, przekształcony później w market. Działał w miejscowej Polonii Kanadyjskiej i pełnił przez pewien okres czasu funkcję jej prezesa. Był też członkiem Koła Żołnierzy AK, z którego się wycofał.
Zebrał sporo dokumentów i pamiątek dotyczących Armii Krajowej na Pomorzu, m. in. część akt Komendy Okręgu AK Pomorze. Utrzymywał kontakty z środowiskami kombatanckimi i badaczami dziejów konspiracji pomorskiej okazując im pomoc. Napisał obszerne wspomnienia przekazane do kraju. Chory na artretyzm (skutki pobytu w komunistycznym więzieniu) często jeździł, zwłaszcza zimą na południe USA na Florydę lub do Meksyku.

Zmarł w Toronto 9 czerwca 1985 r. Jego prochy zostały sprowadzone do kraju i pochowane w kwietniu 1987 r., na cmentarzu w Łodzi.

Żonaty od 1939 r., z Ireną Jankowską, która z synem zginęła podczas Powstania Warszawskiego w Warszawie. Po raz drugi ożenił się na emigracji z Anną Tyblewską zmarłą w 1983 r. Miał brata Franciszka majora Wojska Polskiego, jeńca oflagu II C Woldenberg, który po wojnie w mieszkał w Łodzi, gdzie zmarł w 1985 r., oraz siostrę Jadwigę Wojtowicz zamieszkałą W Łodzi.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy (1944 r.),
Krzyż Walecznych (1944 r.),
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (7 luty 1945 r.).




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion