Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
Fieldorf Emil August.



Fieldorf Emil August.

Generał brygady.



Pseudonimy: „Jordan”, „Lutyk”, „Nil”, „Maj”, „Sylwester”, „Walenty”, „Waluś” „Weller” vel Sylwester Maj, vel Emil Wielowieyski, vel Walenty Gdanicki.

Urodzony: 20 marca 1895 r. w Krakowie.

Zmarł: 24 lutego 1953 r. w więzieniu na Mokotowie.


Promocje:

Generał brygady.: 28 września 1944 r.
Pułkownik.: 3 maja 1940 r.
Podpułkownik.: 1932 r.
Major.: 1 stycznia 1928 r.
Kapitan.: 1 czerwca 1919 r.
Porucznik.: 1 marca 1919 r.
Podporucznik.: 24 grudnia 1918 r.


Funkcje:

Członek Związku Strzeleckiego.: grudzień 1912 - ??
Wstępuje do legionów Polskich.: 6 sierpień 1914 r.
Służba w IV batalionie I Brygady Legionów Polskich.: 1914 - ??
Służba w III batalionie I Brygady Legionów Polskich.: ?? - ??
Służba w kompanii karabinów maszynowych 1 Pułku Piechoty.: marzec 1915 - ??
Służba w kompanii karabinów maszynowych 7 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Służba w kompanii karabinów maszynowych 5 Pułku Piechoty.: ?? - grudzień 1916 r.
Dowódca plutonu w 5 Pułku Piechoty Legionów.: grudzień 1916 - lipiec 1917 r.
Uczestnik kursu oficerskiego w Ostrowii Mazowieckiej - Komorowie.: ?? - ??
Służba w armii austriackiej.: wrzesień 1917 - wrzesień 1918 r.
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej.: wrzesień - listopad 1918 r.
Wstępuje w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Służba ochotnicza w 4 Pułku Piechoty (Kraków).: ?? - ??
Dowódca kompanii 1 Pułku Piechoty Legionów (Wilno).: ?? - ??
P.o. dowódcy II batalionu 1 Pułku Piechoty Legionów.: 13 czerwca - 5 listopada 1925 r.
Dowódca kompanii 1 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - ??
P.o. dowódcy I batalionu 1 Pułku Piechoty Legionów.: lipiec 1926 - ??
Inspektor rejonowy Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego przy dowództwie 1 Pułku Piechoty Legionów.: luty 1925 - ??
Kwatermistrz 1 Pułku Piechoty Legionów.: maj 1930 - kwiecień 1931 r.
Zastępca kierownika Inspektoratu Wychowania Fizycznego przy Ambasadzie RP w Paryżu.: maj 1931 - marzec 1932 r.
Zastępca dowódcy 1 Pułku Piechoty Legionów.: 23 marca 1932 - październik 1935 r.
Dowódca batalionu KOP "Troki".: listopad 1935 - 1936 r.
Zastępca dowódcy pułku KOP.: 1935 - 1936 r.
Dowódca 51 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych (Brzeżany).: 28 stycznia 1938 - wrzesień 1939 r.
Dowódca 51 Pułku Piechoty, 12 DP, Armii "Prusy".: wrzesień 1939 r.
Przydział do Rezerwowego Ośrodka Szkolenia Oficerów w Vichy.: ?? - ??
Uczestnik kursu dla oficerów sztabowych w Cöetquidan (Armia Polska we Francji).: 22 kwietnia 1940 - ??
Przydział do Wojskowego Biura dla Spraw Kraju, którym kierował gen. K. Sosnkowski.: czerwiec 1940 r.
Pierwszy Emisariusz Rządu i Naczelnego Wodza.: lipiec - 9 wrzesień 1940 r.
Inspektor Komendy Głównej ZWZ.: wrzesień 1940 - wrzesień 1941 r.
Komendant Obszaru Białystok ZWZ.: październik 1941 - jesień (?) 1942 r.
Komendant Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej.: listopad 1942 - luty 1944 r.
Komendant Organizacji "Nie" (Niepodległość).: luty - lipiec 1944 r.
Zastępca Komendanta Głównego Armii Krajowej.: październik 1944 - 19 stycznia 1945 r.

Opinie

Notatki:

Syn Andrzeja i Agnieszki z domu Szwenda. Od 1906 r., uczył się w Gimnazjum V w Krakowie, po ukończeniu 7 klasy przeniósł się do seminarium nauczycielskiego. Od września 1912 r., czyli od wczesnej młodości związał się ze Związkiem Strzeleckim.
6 sierpnia 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, gdzie pełnił służbę kolejno w IV oraz III batalionie I Brygady. W czasie walk frontowych wykazał się niezwykłą odwagą, co zostało dwukrotnie potwierdzone nadaniem odznaczenia Krzyżem Walecznych. Następnie pełnił służbę w kompanii karabinów maszynowych kolejno w: 1 pp, 7 pp, 5 pp. Następnie dowódca plutonu w 5 pułku piechoty Legionów. Uczestnik kursu oficerskiego w Ostrowii Mazowieckiej - Komorowie.
W lipcu 1917 r. po kryzysie przysięgowym, został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front włoski. Od września 1918 r., członek Polskiej Organizacji Wojskowej, brał udział w rozbrajaniu Austriaków w Krakowie 31 października 1918 r. W listopadzie tego roku wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Służy ochotniczo w 4 pp organizowanym w Krakowie.

Rozkazem Nr 7 NDWP z 24 grudnia 1918 r., mianowany ppor. piech., a następnie 1 marca 1919 r. porucznikiem służby stałej piechoty. 1 czerwca 1919 r. awansowano go do stopnia kapitana Wojska Polskiego. W czasie walk w 1920 r., otrzymał Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari i ponownie dwukrotnie Krzyż Walecznych, a potem Krzyż Niepodległości i Złoty Krzyż Zasługi.
W lutym 1925 r. został inspektorem rejonowym przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego przy dowództwie 1 Pułku Legionów. 1 stycznia 1928 r. otrzymał awans do stopnia majora. W okresie od maja 1930 do kwietnia 1931 r., był kwatermistrzem 1 pp. Leg.

W okresie maj 1931 do marzec 1932 r., pełnił funkcję zastępcy kierownika Inspektoratu WF przy Ambasadzie RP w Paryżu. Kierował Związkiem Strzeleckim we Francji. Od 23 marca 1932 do października 1935 r., pełnił funkcję zastępcy dowódcy 1 Pułku Legionów, W roku następnym awansował do stopnia podpułkownika.
W listopadzie 1935 r., został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie był dowódcą batalionu oraz zastępcą dowódcy pułku. W 1936 r. okresowo był komendantem Okręgu Polskiego Związku Strzeleckiego we Francji.
W marcu 1938 r. został dowódcą 51 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Brzeżanach, którym dowodził aż do końca walk we wrześniu 1939 r. Jego oddział wchodził w skład 12 Dywizji Piechoty ze składu Armii "Prusy".
W nocy z 3 na 4 września 51 pułk po przetransportowaniu stanął do walki z Niemcami w rejonie Skarżyska. Po ciężkich walkach skierowany został następnie do rejonu Kielc i Odrowąża, gdzie 6 i 7 września stoczył ponownie ciężkie walki. W nocy z 7 na 8 września oddziały polskie przemieściły się za Wisłę i rano znalazły się w Lasach Starachowickich. W tym też dniu cała 12 Dywizja stoczyła ciężkie, ale zwycięskie walki z oddziałami niemieckimi nacierającymi z kierunku Iłży.

9 września 51 Pułk wraz z całą 12 Dywizją przemaszerował przez Michałów i Dąbrowę, a po osiągnięciu szosy Iłża-Michałów natrafił na silne zgrupowanie czołgów niemieckich. W tym rejonie rozgorzały ciężkie walki. 12 września gen. Paszkiewicz wyjechał do Naczelnego Wodza do Włodzimierza Wołyńskiego, przekazując dowodzenie dywizją ppłk Fieldorfowi. Po bitwie pod Iłżą oddziały polskiej 12 Dywizji zostały rozbite przez nieprzyjaciela i uległy rozproszeniu.

Uniknął niewoli i zdołał przedrzeć się na Węgry (inernowany w obozie w Pesel w okresie od 8 XI 1939 do 25 I 1940 r.), a następnie do Francji (9 luty 1940 r.), gdzie wziął udział w organizowaniu Wojska Polskiego i gdzie ukończył kurs dla oficerów sztabowych w Cöetquidan.
3 maja 1940 r. został awansowany do stopnia pułkownika. W czerwcu 1940 r., otrzymał przydział do Wojskowego Biura dla Spraw Kraju, którym kierował gen. K. Sosnkowski. Po kapitulacji Francji przedostał się do Anglii. Już wkrótce po przybyciu na Wyspy Brytyjskie zgłosił chęć udania się do kraju, by walczyć z Niemcami. Niebawem został wyznaczony przez władze polskie na pierwszego emisariusza Rządu i Naczelnego Wodza.
W swej nowej, niebezpiecznej misji wyruszył z Londynu 17 lipca 1940 r. Jechał niezwykle niebezpieczną drogą morsko-lądową, której nadano kryptonim "Szkoła", a która wiodła przez Afrykę - Stambuł - Belgrad - Budapeszt do Warszawy (powietrzny szlak cichociemnych jeszcze wówczas nie istniał).

Fieldorf zameldował się w Warszawie po 51 dniach podróży, czyli 9 września 1940 r. Po spełnieniu zadań emisariusza został Inspektorem w Oddziale I Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Przełom lat 1941/1942 zajęło mu kierowanie Obszarem Białostockim ZWZ. Jesienią 1942 r. powrócił do Warszawy, gdzie został mianowany komendantem Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej.
Od tego czasu organizował działalność dywersyjną, inspekcjonował okręgi i pomagał bezpośrednio komendantom terenowym Kedywu. W okresie gdy "Nil" kierował działaniami dywersyjnymi AK podległe mu oddziały dokonały szeregu udanych akcji przeciwko Niemcom, które odbiły się potem głośnym echem nie tylko w całym okupowanym kraju, ale i poza jego granicami. Akcje te przyniosły bardzo doniosły efekt - z jednej strony podniosły na duchu społeczeństwo polskie, z drugiej spowodowały złagodzenie terroru okupanta.

Płk Emil Fieldorf "Nil" był inicjatorem takich działań jak: akcja pod Arsenałem, akcja "Góral", w wyniku której zdobyto na cele konspiracji niebagatelną sumę 109 milionów złotych, czy udany zamach na kata Warszawy SS-Brigadeführa Franza Kutscherę - Dowódcę SS i Policji w dystrykcie warszawskim.
Dzięki jego decyzjom zorganizowano w Warszawie jedyną w swoim rodzaju Szkołę Podchorążych AK dla instruktorów Szarych Szeregów, słynną "Agricolę".
W lutym 1944 r. płk Emil Fieldorf został zwolniony z kierowania Kedywem i mianowany komendantem nowo utworzonej organizacji konspiracyjnej pod nazwą "Nie".

28 września 1944 r. gen. Kazimierz Sosnkowski mianował Fieldorfa generałem brygady. "Nil" brał udział w Powstaniu Warszawskim, jednak nie poddał się do niewoli. W październiku 1944 r. został mianowany zastępcą Komendanta Głównego Armii Krajowej (gen. Okulicki) i stanowisko to zajmował aż do jej rozwiązania, to jest do 19 stycznia 1945 r.
Wkrótce potem, 7 marca 1945 r. został aresztowany przez NKWD, w rejonie Milanówka pod Warszawą. Przesłuchiwany, lecz nierozpoznany (aresztowany pod fałszywym nazwiskiem Walentego Gdanickiego) został odesłany do siedziby NKWD we Włochach, a następnie 21 marca wywieziony na Ural.

Emil Fieldorf przeszedł kolejno przez obozy: Bieriezowka, Stępino i Hudiakowo, pracując w niezwykle trudnych warunkach przy wyrębie lasu. Ciężko chory został w 1947 r. odesłany do kraju. Dopiero wówczas w RKU w Łodzi ujawnił swoje nazwisko.
W niespełna trzy lata później został ponownie aresztowany (10 listopada 1950 r.), tym razem przez UB i skazany w 1952 r., na mocy dekretu wymierzonego przeciwko tzw. "faszystowsko-hitlerowskim zbrodniarzom i zdrajcom narodu" - na karę śmierci. Postanowienie o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania wydała Wojskowa Prokuratura Rejonowa Warszawawa 21 listopada 1950 r. Od grudnia 1950 r., więziony na Mokotowie.

Przeszedł ciężkie ubowskie śledztwo. 24 lutego 1953 r. padł ofiarą politycznego mordu sądowego w więzieniu mokotowskim. Postanowieniem Prokuratury Generalnej PRL z 4 lipca 1958 r. gen. Fieldorf został pośmiertnie zrehabilitowany i oczyszczony z zarzutów. W 1972 r. za zgodą Ministra Obrony Narodowej ustawiono nagrobek na jego symbolicznym grobie na wojskowym cmentarzu na Powązkach.

Żonaty z Janiną z domu Kobylińską. Miał córki Marię i Krystynę. Należał do grona najwybitniejszych postaci podziemia niepodległościowego w kraju w latach 1940-1945.

Odznaczenia m.in.:

Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari.:
Krzyż Walecznych.: (czterokrotnie)
Krzyż Niepodległości.:
Krzyż Armii Krajowej.
Złoty Krzyż Zasługi.



Koniec.



powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion