Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
HAKE, Czesław.



HAKE, Czesław

Pułkownik kawalerii w stanie spoczynku.



Pseudonimy: „Filip”, „Józka”, „Stefan”,„Strzemię”, „Zemsta”, vel Jan Antoni Mazur.

Urodzony: 4 luty 1907 r., w Białymstoku.

Zmarł: 15 grudnia 2003 r., w Poznaniu.


Promocje:

Pułkownik.: 2000 r.
Podpułkownik.: 1993 r.
Major.: 15 sierpnia 1944 r.
Kapitan.: 11 listopada 1943 r.
Porucznik.: 11 listopada 1942 r.
Podporucznik.: 1 stycznia 1934 r.

Funkcje:

Służba wojskowa w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu.: 15 sierpnia 1929 - 28 czerwca 1930 r.
Przeniesiony do rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym do 10 Pułku Ułanów (Białystok).: 27 czerwca 1930 r.
Nauczyciel w Szkole Powszechnej w Jednaczewie: 1930 - 1931 r.
Nauczyciel w Szkole Powszechnej w Nowogrodzie.: 1931 - 1932 r.
Nauczyciel w Szkole Powszechnej w Ożarach.: 1932 - 1933 r.
Studia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie.: 1 października 1933 - czerwiec 1935 r.
Nauczyciel i Instruktor Wychowania Fizycznego w Kosowie Poleskim.: 1935 - 1937 r.
Podharcmistrz Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP).: 1937 - 1939 r.
Nauczyciel i Instruktor Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Państwowym Liceum Pedagogicznym Męskim w Białymstoku.: 1 września 1937 - sierpień 1939 r.
Oficer rezerwy w 25 Pułku Ułanów w Prużanie (Polesie).: 1938 - sierpień 1939 r.
Zmobilizowany do 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie.: 25 sierpnia 1939 r.
Dowódca plutonu w 9 Pułku Strzelców Konnych.: sierpień - wrzesień 1939 r.
Oficer żywnościowy w 9 Pułku Strzelców Konnych.: wrzesień - październik 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Tajnej Organizacji Wojskowej (Kraków).: listopad 1939 r.
Oficer dywersyjny w sztabie Okręgu Kraków Tajnej Organizacji Wojskowej.: listopad 1939 - czerwiec 1941 r.
Oficer organizacyjny sztabów komend powiatowych TOW na terenie województwa krakowskiego.: październik 1939 - czerwiec 1941 r.
Komendant Okręgu Białystok Tajnej Organizacji Wojskowej.: sierpień 1941 - lipiec 1943 r.
Przewidywany na stanowisko dowódcy szwadronu 10 Pułku Ułanów AK.: 1943 r.
Zastępca komendanta Obwodu Białystok-miasto Okręgu Białystok AK.: lipiec 1943 - kwiecień 1944 r.
Komendant Kedywu w Obwodzie Białystok-miasto Okręgu Białystok AK.: lipiec 1943 - kwiecień 1944 r.
Komendant Obwodu Białystok-miasto AK.: kwiecień(?)/10 maja - 5 października 1944 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Rejonowego V Białystok AK.: 25 września - 15 października 1944 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego XI A "Pole", Okręg Białystok AK.: 25 października 1944 - luty 1945 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego XI A "Pole", Okręg Białystok AKO.: luty - sierpień 1945 r.
Powiatowy Instruktor Wychowania Fizycznego w Jeleniej Górze.: wrzesień 1945 - ??
Kierownik Referatu Zuchów Dolnośląskiej Komendy Chorągwi ZHP.: 1945 - 1950 r.
Wykładowca, egzaminator i dziekan w Studium Nauczycielskim w Jeleniej Górze.: 1946 - 1973 r.
Zastępca Komendanta Hufca ZHP w Jeleniej Górze.: 1947 - 1950 r.
Kierownik Referatu Zuchów Komendy Chorągwi ZHP w Jeleniej Górze.: 1957 - 1960 r.
Instruktor Hufca ZHP w Jeleniej Górze.: 1956 - 1973 r.
Członek Zarządu Głównego Polskich Schronisk Młodzieżowych.: ?? - ??
Wiceprezes Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej w Białymstoku.: 1974 - 1976 r.
Prezes Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej w Białymstoku.: 1976 - 1987 r.
Praca w Studium Nauczycielskim w Białymstoku.: 1978 - 1991 r.
Prezes Zarządu Okręgu Stowarzyszenia Żołnierzy AK Okręgu Białystok.: 1990 - 1993 r.

Opinie:

Opinia wystawiona przez por. Czesława Sadkowskiego z 10 Pułku Ułanów, 1932 r.:

"Chętny, pracowity, pogodny i uśmiechnięty, służbę traktował z zamiłowaniem".

Świadectwo "Zalety osobiste" wystawione przez dowódcę 10 Pułku Ułanów płk. Witosława Porczyńskiego, zatwierdzone przez płk. Kmicic-Skrzyńskiego dowódcę Brygady Kawalerii "Białystok":

Poczucie honoru i godności własnej - b. duże.
Ideowość w pojmowaniu służby w armii narodowej - b. duża.
Wyrobienie charakteru - dobry.
Siła woli - duża.
Stosunek do podwładnych - b. dobry.
Dbałość o żołnierza - b. dobra.
Stosunek do kolegów - b. dobry.
Gotowość ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny - b. duża.
Lojalność służbowa - b. duża.
Obowiązkowość i pilność - b. dobry.
Szczerość - b. duża.
Ambicja pracy - b. duża.
Poczucie obywatelskie - b. duże.
Takt i opanowanie - b. duże.
Obycie towarzyskie - dobre.

Notatki:

Jedyny syn Alfreda Edwarda inżyniera technologii włókiennictwa i Walerii z domu Zubryckiej. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej nr 2 kształcił się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku, gdzie w roku 1929 zdał maturę.
W latach 1924-1937 uczestniczył w licznych zawodach lekkoatletycznych. Trenował m. in. rzut oszczepem, skok o tyczce i pchnięcie kulą, występując w barwach takich klubów sportowych jak: Klub Sportowy 42 pułku piechoty, Związku Młodzieży Wiejskiej, Jagielloni, czy Klubu CIWF.
W 1924 r., wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP). W 1937 r., został mianowany podharcmistrzem. W tym samym roku wyjechał na międzynarodowy zlot skautów w Vogelenzang (Holandia). W tym czasie współpracował z Aleksandrem Kamińskim i Ryszardem Kaczorowskim.

W okresie od 15 sierpnia 1929 do 30 czerwca 1930 r., odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Rozkazem nr 143 z 27 czerwca 1930 r., wydanym przez Komendanta Centrum Wyszkolenia Kawalerii został przeniesiony do rezerwy w stopniu plutonowego podchorążego rezerwy kawalerii z przydziałem do 10 Pułku Ułanów Litewskich w Białymstoku.
W latach 1930-1933 pracował jako nauczyciel w szkołach powszechnych na terenie powiatu łomżyńskiego, kolejno w: Jednaczewie (1930-1931), Nowogrodzie nad Narwią (1931-1932) i Ożarach Wielkich (1932-1933 r.). Równolegle brał udział w obowiązkowych ćwiczeniach wojskowych w 10 Pułku Ułanów.
2 maja 1933 r., zdał egzamin i uzyskał dyplom mianujący go nauczycielem publicznych szkół podstawowych. W okresie od października 1933 do czerwca 1935 r., studiował w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego (późniejsza Akademia Wychowania Fizycznego) na Bielanach w Warszawie.
1 stycznia 1934 r., został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy kawalerii.

W okresie od sierpnia 1934 do czerwca 1935 r., odbywał praktyki w "Naszym Domu" w Warszawie u dr. Janusza Korczaka, światowej sławy pedagoga. W latach 1935-1937 pracował jako nauczyciel i instruktor Wychowania Fizycznego w Kosowie Poleskim. Od 1 września 1937 do września 1939 r., pracował jako nauczyciel WF i instruktor Przysposobienia Wojskowego w Państwowym Liceum Pedagogicznym Męskim w Białymstoku.
3 czerwca 1938 r., został mianowany przez Komisję Egzaminów Państwowych w Wilnie nauczycielem szkół średnich. Od 1938 do sierpnia 1939 r., był oficerem rezerwy w 25 Pułku Ułanów w Prużanie (Polesie).
W lipcu 1939 r., ukończył kurs dla komendantów szkolnych hufców Przysposobienia Wojskowego. W sierpniu został zmobilizowany i wcielony do 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie. Brał udział w Wojnie Obronnej 1939 r., w szeregach 9 Pułku Strzelców Konnych, pełniąc początkowo funkcję dowódcy plutonu, a następnie oficera żywnościowego.
Walczył z wrogiem na szlaku bojowym pułku: w rejonie Kolna, Łomży, Zambrowa, Nurca nad Bugiem, Białowieży, Parczewa, Woli Okrzejskiej, Czermienik, Leszkowic nad Wieprzem. Uczestniczył w bitwie pod Kockiem dnia 5 października 1939 r. Wzięty do niewoli niemieckiej został przewieziony do obozu jenieckiego w Radomiu. W tym samym miesiącu udało mu się uciec z niewoli.

Przedostał się do Krakowa z zamiarem przedarcia się przez granicę na Węgry. W końcu października 1939 r., ukrywał się w mieszkaniu Anastazji Jankowskiej w Krakowie. Tu spotkał się ze swoim profesorem z Białegostoku Eugeniuszem Machayem, który w listopadzie zaprzysiągł go do konspiracyjnej organizacji Tajna Organizacja Wojskowa (TOW).
Od początku pełnił w sztabie Okręgu Kraków TOW funkcję oficera dywersji i oficera organizacyjnego sztabów komend powiatowych TOW na terenie województwa krakowskiego (Myślenice, Brzesk, Bochnia,Limanowa, Muszyna, Zakopane, Tarnów, Dębica, Mielec, Gorlice i Jasło).
Działał w tym czasie pod pseudonimem „Stefan” oraz pod przybranym nazwiskiem Jan Antoni Mazur. Przeszedł przeszkolenie w zakresie dywersji organizowane przez mjr Jana Mazurkiewicza „Sępa”. Utrzymywał kontakt z mjr Władysławem Cygą z ZWZ.

W dniu 9 maja 1941 r., został aresztowany przez Gestapo w swoim miejscu zamieszkania w Krakowie. Uwięziony w celi nr 158 więzienia Montelupich w Krakowie. Torturowany w śledztwie w katowni Gestapo przy ul. Pomorskiej 2. Mimo tortur nie przyznał się do przynależności do konspiracji.
Ponieważ nie znaleziono u niego żadnych materiałów obciążających oraz dzięki zeznaniom Marii Steczowicz, która nie potwierdziła zarzutów o jego przynależności do konspiracji został w dniu 18 czerwca wypuszczony na wolność.
W tym samym miesiącu wyjechał do Warszawy, gdzie w sierpniu otrzymał skierowanie do pracy konspiracyjnej na terenie Białegostoku z nominacją na Komendanta Białostockiego Okręgu TOW. Do 1943 r., prowadził aktywną działalność organizacyjną na tym terenie.
W dniu 11 listopada 1942 r., otrzymał awans do stopnia porucznika rezerwy kawalerii.

W lipcu 1943 r., po scaleniu TOW z AK został żołnierzem Armii Krajowej w okręgu białostockim. Początkowo był przewidywany na stanowisko dowódcy szwadronu w odtwarzanym w ramach AK 10 pułku ułanów spieszonych.
W okresie od lipca 1943 do kwietnia 1944 r., pełnił funkcję zastępcy komendanta Obwodu Białystok-miasto AK oraz komendanta tamtejszego Kedywu, podlegając bezpośrednio Komendantowi Kedywu KG AK płk. Augustowi Emilowi Fieldorfowi "Nilowi". 11 listopada 1943 r., otrzymał awans do stopnia rotmistrza kawalerii.
W kwietniu 1944 r., został mianowany przez płk. Liniarskiego „Mścisława” Komendantem Obwodu Białystok-miasto AK. Walczył w ramach Akcji "Burza".
Po wejściu wojsk sowieckich do Białegostoku prowadził nadal działalność konspiracyjną. Aresztowany w wyniku zdrady w dniu 1 września 1944 r., przy ul. Dobrej 12 w Białymstoku i uwięziony przez NKWD. Ze względu na pobyt w areszcie 3 września 1944 r., został zdjęty z zajmowanej funkcji.
17 września 1944 r., uciekł z aresztu NKWD przy ul. Ogrodowej. Po nawiązaniu kontaktu z sztabem okręgu, w dniu 24 września 1944 r., został ponownie mianowany komendantem Obwodu Białystok-miasto AK oraz pierwszym zastępcą inspektora rejonowego.

W październiku 1944 r., zgodnie z rozkazem Komendanta przeprowadzono kolejną reorganizację Okręgu. W dniu 5 października 1944 r., mjr. Hake przekazał ostatecznie funkcję Komendanta Obwodu kpt. Przemysławowi Hlawaty "Bronowi", pełniąc już tylko funkcję zastępcy inspektora. Po podziale byłego Inspektoratu V AK Białystok, utworzono Inspektorat XI A "Pole", którego został komendantem.
Na tym stanowisku działał w konspiracji AK, a w okresie od lutego do sierpnia 1945 r., w Armii Krajowej Obywatelskiej (AKO). We wrześniu 1945 r., zagrożony aresztowaniem wyjechał z Białegostoku na tzw. Ziemie Odzyskane, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego. Zamieszkał w Jeleniej Górze, gdzie był także Powiatowym Instruktorem Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Ujawnił się przed władzami PRL 8 kwietnia 1947 r.
W 1954 r., został aresztowany przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Jeleniej Górze. W trakcie przesłuchań był bezskutecznie nakłaniany do powrotu do Białegostoku celem rozpracowania resztek polskiego podziemia niepodległościowego.

W 1945 r., rozpoczął w Jeleniej Górze działalność harcerską, która trwała aż do roku 1973.:

W latach 1945-1950 był kierownikiem referatu zuchowego Dolnośląskiej Komendy Chorągwi. W roku 1947 został mianowany zastępcą komendanta hufca. W latach 1950-1956 usunięty z harcerstwa wraz z innymi przedwojennymi działaczami ZHP.
W roku 1957 został przywrócony na funkcję kierownika Wydziału Zuchów Komendy Chorągwi w Jeleniej Górze. Na tym stanowisku pracował do 1960 r. W latach 1956-1973 był instruktorem hufca w Jeleniej Górze.
Równolegle w latach 1946-1973 pracował w Liceum Pedagogicznym przemianowanym na Studium Nauczycielskie, czyli szkołę kształcącą nauczycieli. Była to najwyższa rangą tego typu szkoła w Jeleniej Górze. Pełnił tu funkcję wykładowcy, egzaminatora i przez pewien czas dziekana.
W latach 1946-1973 był na terenie Jeleniej Góry i w okolicy organizatorem setek imprez sportowych, turystycznych i rekreacyjnych. W 1965 r., wraz z kilkoma współpracownikami założył Klub Sportowy Spartakus Jelenia Góra, który działał przez kilkadziesiąt lat.

W lipcu 1973 r., powrócił do swego rodzinnego Białegostoku, gdzie nadal pracował w szkolnictwie. Działał dalej czynnie na niwie społecznej. Organizował rajdy turystyczne itp. Działał w Zarządzie Głównym Polskich Schronisk Młodzieżowych. W latach 1974-1986 pełnił funkcję wiceprezesa, a następnie prezesa wojewódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej.
W latach 1978-1991 pracował w Studium Nauczycielskim w Białymstoku. W 1979 r., uzyskał tytuł naukowy doktora na AWF we Wrocławiu. Po przejściu na emeryturę mieszkał w Białymstoku.
W latach 1989-1990 aktywnie uczestniczył w organizowaniu Związków Żołnierzy Armii Krajowej w Białymstoku. W latach 1990-1993 przez kilka kadencji pełnił funkcję Prezesa Zarządu Okręgu Białystok Stowarzyszenia Żołnierzy AK, a następnie prezesa honorowego.

W październiku 2003 r., żona przeprowadziła go do Poznania, gdzie mieszka jego syn Witold. Zmarł w Poznaniu, w dniu 15 grudnia 2003 r. Pochowany w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie 30 grudnia 2003 r.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy (15 sierpnia 1944 r.).
Krzyż Walecznych.
Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.
Krzyż AK.
Medalem Wojska (czterokrotnie).
Krzyż Kawalerski Orderu Odroczenia Polski.
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Galeria:


Na zdjęciu: ppor. Czesław Hake z siostrą Janiną Bukowińską. Białystok 1938 r.


Na zdjęciu: Czesław Hake prowadzi oddział Przysposobienia Wojskowego z defilady 3 maja 1939 r.
Ul. Kilińskiego w Białymstoku.


Na zdjęciu: Rzut oszczepem. Warszawa 1933 r.


Na zdjęciu: Pluton absolwentów Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, 1930 r. Razem z kadrą dowódczą siedzi pierwszy z lewej Czesław Hake.


Na zdjęciu: Czesław Hake na planie zdjęciowym do filmu "Krzyżacy". Pola pod Starogardem Gdańskim 1959 r.


Na zdjęciu: Czesław Hake przed swoim domem w Jeleniej Górze. 1972 r.


Na zdjęciu: Medal upamiętniający Płk. Czesława Hake, projektu znanego artysty dr. Tadeusza Tchórzewskiego.


Biografia została rozbudowana dzięki uprzejmości Pana Witolda Hake, syna Pana Czesława, któremu Redakcja Dws-xip.pl pragnie złożyć gorące podziękowania.




powrót do spisu treści.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion