Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
KASZNICA, Stanisław.

KASZNICA, Stanisław.

Podpułkownik NSZ.


Porucznik rezerwy Wojska Polskiego.


Pseudonimy: "Stanisław Wąsacz", "Wąsowski", "Przepona", "Służa", "Maszkowski", "Borowski".

Urodzony: 25 lipca 1908 we Lwowie.

Zmarł: 12 maja 1948 r. w więzieniu na Mokotowie.


Promocje:

Porucznik.:
Podporucznik.: ??

Funkcje:

Elew Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii.: ?? - ??
Oficer w 7 Dywizjonie Artylerii Konnej.: ?? - ??
Działacz ONR-ABC i członek Organizacji Polskiej.: kwiecień 1934 - ??
Dowódca I plutonu 2 baterii 7 Dywizjonu Artylerii Konnej, Wielkopolska Brygada Kawalerii.: wrzesień 1939 r.
W konspiracji od 1939 r., Działacz Grupy "Szańca".: ?? - ??
Współzałożyciel Związku Jaszczurczego.: ?? - ??
Kierownik Wydziału Służby Cywilnej w Prezydium Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej.: lipiec 1943 - ??
Zastepca szefa Oddziału I Komendy Głównej NSZ-ONR.: lipiec 1944 - ??
Szef Oddziału I KG NSZ-ONR.: ?? - ??
Członek Rady Politycznej NSZ-ONR.: sierpień 1944 - ??
Komendant Okręgu Częstochowa NSZ-ONR.: wrzesień 1944 - marzec 1945 r.
Zastępca Komendanta Inspektoratu Ziem Zachodnich NSZ-ONR.: marzec - kwiecień 1945 r.
P.o. Komendanta Inspektoratu Ziem Zachodnich.: kwiecień - (?)sierpień 1945 r.
Szef Rady Inspektorów NSZ-ONR.: lipiec 1945 - ??
Komendant Okęgu Poznańskiego NSZ-ONR.: ?? - sierpień 1945 r.
Szef wywiadu Organizacji Polskiej.: czerwiec 1946 - ??
Kierownik Komitetu Politycznego OP.: koniec 1946 - ??
P.o. Komendant Główny NSZ-ONR.: sierpień 1945 - luty 1947 r.

Opinie:

Notaki:

Syn Stanisława, profesora, rektora Uniwersytetu Poznańskiego i senatora II RP, oraz Amelii z domu Malewskiej. Podczas zaborów ojciec był więziony przez władze carskie na Pawiaku i w Cytadeli Warszawskiej, przez władze austriackie w Zamarstynowie oraz w 1939 r., przez Niemców w Poznaniu.
Był potomkiem posła Antoniego Trębickiego, natomiast jego dziadek Józef był profesorem prawa encyklopedycznego i kanonicznego w Szkole Głównej w Warszawie, na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Do 1912 r., mieszkał wraz z rodziną we Lwowie, następnie do 1918 w Dublanach, niedaleko Lwowa. W roku 1918 cała rodzina przeniosła się do Nałęczowa, rok później do Warszawy, gdzie młody Stanisław rozpoczął naukę w Gimnazjum Górskiego.
Wiosną 1920 r., rodzina Kaszniców przeniosła się do Poznania. Naukę kontynuował w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego. W roku 1927 otrzymał świadectwo dojrzałości, po czym ukńczył studia prawnicze na Uniwersytecie Poznańskim.

W okresie studiów działał w korporacji akademickiej „Helonia” oraz był członkiem zarządu Bratniej Pomocy jako kierownik sekcji pożyczkowej i kierownik domów akademickich. Po trzecim roku studiów odbył służbę wojskową we Włodzimierzu Wołyńskim, ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii.
Studia ukończył w roku 1933 z tytułem magistra prawa, we wrześniu aplikował się w kancelarii adwokackiej Weinfelda w Warszawie, w 1935 objął radcostwo prawne w garbarni Rogowskich w Gnieźnie. Przed wybuchem wojny zdał w Poznaniu egzamin adwokacki. Działalność polityczną rozpoczął w Obozie Wielkiej Polski. Od kwietnia 1934 działał w Obozie Narodowo-Radykalnym (ONR-ABC). Był członkiem wewnętrznej tajnej struktury ONR pod nazwą Organizacja Polska.

W stopniu porucznika brał udział w kampanii wrześniowej w 1939 (mobilizacja w sierpniu 1939), służąc jako oficer zwiadowczy a następnie dowódca I plutonu 2 baterii w 7 Dywizjonie Artylerii Konnej w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem gen. Romana Abrahama. W Armii "Pomorze" walczył w bitwie nad Bzurą, spod Kutna przeszedł do Warszawy, obrońca stolicy. Za walki te odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Od października 1939 był w konspiracji jednym z czołowych działaczy tzw. Grupy Szańca (wojennej kontynuacji ONR-ABC), jednym ze współzałożycieli Związku Jaszczurczego, wojskowej organizacji zewnętrznej ONR organizując z ramienia ONR-ABC komisariaty cywilne.
W Warszawie kierował łącznością Związku Jaszczurczego i Narodowych Sił Zbrojnych, jednocześnie był kierownikiem grupy prawno-administracyjnej i szefostwa administracji.

13 grudnia 1939 zawarł ślub z Reginą Niedźwiałowską, miał córkę Zofię (ur. 1940).

Po układzie scaleniowym z SN wszedł w lipcu 1943 w skład Prezydium Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej, będąc jednym z jej ośmiu założycieli. Równolegle pełnił funkcję szefa administracji ogólnej Służby Cywilnej Narodu. Latem 1943 opracował jako kierownik szefostwa administracji regulamin sądów kapturowych dla SCN.
Od lipca 1944 był zastępcą a później szefem Oddziału I KG NSZ-ONR (niescalonego z AK). W tym czasie wydał broszurę "Polska po wojnie".

W pierwszych dniach powstania warszawskiego walczył na Ochocie, skąd z ludnością cywilną wyszedł ze stolicy i wyjechał do Częstochowy. Od sierpnia 1944 był członkiem Rady Politycznej NSZ, szefem oddziału organizacyjnego NSZ. We wrześniu 1944 został mianowany komendantem Okręgu VIII Częstochowa NSZ.

W marcu 1945 objął funkcję zastępcy komendanta Inspektoratu Ziem Zachodnich, od kwietnia był p.o. komendanta tego obszaru. Utworzył w jego ramach trzy organizacje konspiracyjne: Armię Polską (o charakterze wywiadowczym), Pokolenie Polski Niepodległej (w środowiskach akademickich Poznania i Gdańska) oraz Legię Akademicką (na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). W lipcu 1945 r., roku został mianowany szefem Rady Inspektorów. Do sierpnia 1945 r., był dowódcą okręgu poznańskiego NSZ. Od czerwca 1946 sprawował funkcję szefa wywiadu Organizacji Polskiej, a od końca tego roku był kierownikiem Komitetu Politycznego OP. Na przełomie lat 1946/1947 podporządkował resztki organizacji NSZ Komendzie Głównej NZW.
W Poznańskiem i Pomorskiem założył organizację Armia Podziemna (działała od wiosny do jesieni 1945 r.). Ograniczała ona swą działalność do akcji propagandowych i zbierania informacji.

Aresztowany przez UB 15 lutego 1947 r., (lub 26 lutego). Świadkowie sąsiednich cel więzienia mokotowskiego wspominają o okrutnych torturach, jakim był poddawany.
Wyrokiem z 2 marca 1948 sygn. Rs. 68/48 Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk. Alfreda Janowskiego skazał go na czterokrotną karę śmierci, oraz na cztery kary więzienia, a także na kary dodatkowe - utratę praw publicznych, obywatelskich i honorowych oraz konfiskatę mienia i na zasadzie sumowania wyroków wymierzył mu karę łączną - karę śmierci i ww. kary dodatkowe.

Wraz z nim skazano jeszcze kilka osób ze ścisłego kierownictwa podziemnych struktur narodowych, a w tym samym procesie Lecha Karola Neymana. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano 12 maja tego roku w więzieniu mokotowskim przez rozstrzelanie. O zamiarze wykonania wyroku rodzina nie została powiadomiona.
Ciała, zgodnie z panującymi zwyczajami, nie wydano rodzinie, lecz pochowano je w nieznanym miejscu. Świadectwo kpt. Stanisława Skalskiego świadczy, że mógł być on pochowany bezpośrednio na terenie więzienia mokotowskiego, a według badań archiwalnych w 2008 roku - na nowej kwaterze na cmentarzu cywilnym na Powązkach (Kwatera na Łączce).

Jego teczka osobowa przekazana została 14 października 1970 wraz z aktami 1322 skazanych z archiwum więzienia mokotowskiego do Komendy Wojewódzkiej MO.

30 września 1992 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uznał wyrok byłego WSR w Warszawie za nieważny. Jego symboliczny grób znajdował się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w Kwaterze "Na Łączce".
Jego szczątki zostały odnalezione w 2012 r., podczas prac wykopaliskowych na terenie Kwatery na Łączce (wśród 117 osób), a następnie zidentyfikowane przez specjalistów z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, w ramach programu Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. Poinformowano o tym opinię publiczną 20 lutego 2013 r.

11 maja 2013 r., odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci Stanisława Kasznicy i jego brata Jana Kasznicy na terenie I Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu.

Odznaczenia m.in.:

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Krzyż Walecznych.
Srebrny Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego z Mieczami.: 1944 r.
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego.: (pośmiertnie 1993 r.).
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.: (pośmiertnie, postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 20 sierpnia 2009 "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej").




powrót


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion