Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
MACIOŁEK, Józef Marian.



MACIOŁEK, Józef Marian.

Podpułkownik w stanie spoczynku piechoty



Pseudonimy: „Dominik”, „Kazimierz”, „Marek”, „Marian”, „Nowak”, „Roch”, „Roman”, „Tommy”, „Żuraw”, vel Józef Wolny vel Józef Podgórny vel Józef Nowak vel Józef Ziemba.

Urodzony: 28 luty 1900 r., w Futomie, powiat Rzeszów.

Zmarł: 23 grudnia 1973 r., w Londynie.


Promocje:

Podpułkownik.: lipiec 1945 r.
Major.: 11 listopada 1944 r.
Kapitan.: 11 listopada 1943 r.
Porucznik.: 15 lipca 1927 r.
Podporucznik.: 15 lipca 1925 r.

Funkcje:

Wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego.: 10 grudnia 1918 r.
Przydział do 17 Pułku Piechoty (Rzeszów).: grudzień 1918 r.
Dowódca plutonu w 17 Pułku Piechoty.: sierpień 1920 - ??
Służba w Kompanii CKM 17 Pułku Piechoty.: ?? - wrzesień 1920 r.
Przydział do płatnika w Kwatermistrzostwie 17 Pułku Piechoty.: wrzesień 1920 r.
Uczestnik kursu w szkole podoficerskiej.: ?? - koniec 1920 r.
Uczestnik kursu dla podoficerów gospodarczych (Kraków).: marzec - maj 1921 r.
Podoficer w Kwatermistrzostwie Szpitala Wojskowego w Nowym Sączu.: maj 1921 - ??
Nauka w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy.: 1 września 1923 - lipiec 1925 r.
Przydział do 7 Pułku Piechoty Legionów (Chełm).: 15 lipca 1925 r.
Dowódca Kompanii CKM w 7 Pułku Piechoty Legionów.: ?? - ??
Oficer mobilizacyjny 7 Pułku Piechoty.: ?? - ??
Uczestnik kursu dla dowódców kompanii karabinów maszynowych w Toruniu.: ?? - 1930 r.
Instruktor karabinów maszynowych w Centralnej Szkole Podoficerskiej KOP w Osowcu.: 1 października 1931 - 11 kwietnia 1933 r.
Dowódca Kompanii Granicznej Batalionu KOP "Kleck" (pow. Nieśwież).: 11 kwietnia 1933 - październik 1936 r.
Przekazany do dyspozycji dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza.: październik 1936 r.
Przeniesiony w stan spoczynku.: 28 luty 1937 r.
Członek Stronnictwa Ludowego.: 1937 - ??
Zmobilizowany ponownie w szeregi Wojska Polskiego.: 15 maj 1939 r.
Służba w 2 Pułku Piechoty Legionów.: maj - 10 września 1939 r.
Dowódca 102 Kompanii Przeciwlotniczych Karabinów Maszynowych .: 15 sierpnia - 10 września 1939 r.
Dowódca Kompanii CKM w 94 Rezerwowym Pułku Piechoty.: 10 września 1939 - ??
Zaprzysiężony w szeregi Związku Walki Zbrojnej.: 15 września 1940 r.
Współorganizator Placówki Błażowa ZWZ.: 1940 r.
Komendant Placówki Błażowa AK (Inspektorat Rzeszów AK).: 10 grudnia 1942 - ??
Komendant Podobwodu Rzeszów-Południe (Błażowa) AK.: 1 stycznia 1944 - ??
Dowódca I Batalionu 17 Pułku Piechoty AK.: ?? - ??
Komendant Inspektoratu Przemyśl AK/"Nie".: styczeń - luty 1945 r.
Szef wywiadu Obszaru Południowego organizacji Wolność i Niezawisłość.: ?? - ??
Zastępca prezesa Obszaru Południowego WiN.: ?? - ??
Kierownik Delegatury Zagranicznej WiN (Wlk. Brytania).: ?? - 1953 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Jakuba i Tekli z domu Sieńko. W latach 1908-1912 był uczniem Szkoły Ludowej w Futomie, natomiast od 1913 do 1915 dwuklasowej szkoły wydziałowej w Błażowej.
W latach 1915-1917 uczył się w gimnazjum w Rzeszowie. Po ukończeniu 2 klasy z powodów materialnych zmuszony był przerwać dalszą naukę i powrócić do pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym.
W styczniu 1918 r., został powołany do służby w wojsku austriackim. Nie stawił się na wezwanie, w związku z czym musiał się ukrywać. 10 grudnia 1918 r. wstąpił jako ochotnik do organizowanego w Rzeszowie 17 Pułku Piechoty Wojska Polskiego.

25 stycznia 1919 r., wraz z pułkiem został skierowany na front ukraiński. W marcu tego roku podczas walk pod Złotą Lipą został ranny i dostał się do niewoli ukraińskiej.
Na początku maja, podczas polskiej kontrofensywy pod Złotą Lipą, szpital ukraiński, w którym przebywał został zajęty przez polskie oddziały. Po odzyskaniu wolności został umieszczony w szpitalu we Lwowie, skąd po wyleczeniu powrócił do 17 pp.
5 marca 1920 r., brał udział w walce z bolszewikami w rejonie Borysowa nad Berezyną. Przeszedł cały odwrót armii polskiej znad Berezyny, aż pod Warszawę. Od 15 sierpnia 1920 r., brał udział w ofensywie wojsk polskich znad Wieprza i wraz z pułkiem przeszedł od Dęblina do Ostrołęki. W czasie walk sierpniowych 1920 r., był dowódcą plutonu.

Na początku września 1920 r., wraz ze swoją jednostką został przerzucony pod Lwów, gdzie brał udział w walkach z bolszewikami. W pościgu za cofającą się Armią Czerwoną dotarł do Starokonstantynowa na Ukrainie.
Po zawarciu rozejmu wraz z pułkiem został wycofany na linię Zbrucza. Do końca września 1920 r., służył w kompanii karabinów maszynowych, a następnie został przydzielony do płatnika w kwatermistrzostwie pułku.
W trakcie opisywanych wyżej działań wojennych został awansowany do stopnia plutonowego. Pod koniec 1920 r., ukończył szkołę podoficerską. W styczniu 1921 r., powrócił z 17 Pułkiem Piechoty do Rzeszowa.

W okresie od marca do maja 1921 r., przebywał w Krakowie na kursie dla podoficerów gospodarczych. W maju tego roku został przeniesiony do kwatermistrzostwa szpitala wojskowego w Nowym Sączu.
Jednocześnie za zgodą władz wojskowych podjął naukę w gimnazjum matematyczno-przyrodniczym w Nowym Sączu, gdzie 30 czerwca 1923 r., ukończył 8 klasę i zdał egzamin maturalny.
W okresie od 1 września 1923 do lipca 1925 r., przebywał w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy. 15 lipca 1925 r., otrzymał awans do stopnia podporucznika służby stałej piechoty oraz przydział do 7 Pułku Piechoty Legionów, stacjonującego w Chełmie.

W maju 1926 r., wraz z pułkiem uczestniczył w przewrocie majowym, opowiadając się po stronie marszałka Piłsudskiego. 15 lipca 1927 r., otrzymał awans do stopnia porucznika służby stałej piechoty.
Następnie był dowódcą Kompani CKM, potem oficerem mobilizacyjnym 7 pp. Leg. W 1930 r., ukończył kurs dla dowódców kompanii karabinów maszynowych w Toruniu. Z dniem 1 października 1931 r., został przeniesiony z 7 pp. Leg. do Centralnej Szkoły Podoficerskiej KOP w Osowcu, na stanowisko instruktora karabinów maszynowych.
Na własną prośbę przeniesiony w dniu 11 kwietnia 1933 r., do Batalionu KOP „Kleck”, stacjonującego w powiecie nieświeskim, w woj. nowogródzkim. Do października 1936 r., był tu dowódcą kompanii granicznej.

W październiku 1936 r., został odwołany z funkcji dowódcy kompanii i przekazany do dyspozycji dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza. Następnie został kierownikiem kasyna oficerskiego. W grudniu 1936 r., postawiony przed Główną Komisją Lekarską, która uznała go za trwale niezdolnego do służby wojskowej ze względu na zły stan zdrowia.
28 lutego 1937 r., został w stopniu porucznika przeniesiony w stan spoczynku. Po powrocie do Futomy wstąpił do Stronnictwa Ludowego. Angażował się w pracy społecznej.
Organizator kółka rolniczego oraz kursów szkoleniowych dla rolników. Założył koło Związku Strzeleckiego, gdzie prowadził kursy przysposobienia wojskowego.

15 maja 1939 r., zmobilizowany powrócił do służby wojskowej w Wojsku Polskim. Wcielony do 2 pp. Legionów w Sandomierzu. 15 sierpnia 1939 r., otrzymał rozkaz zorganizowania 102 kompanii przeciwlotniczych karabinów maszynowych dla obrony mostów na Wiśle, zakładów przemysłowych i dworca kolejowego w Sandomierzu.
W trakcie Wojny Obronnej 1939 r., dowodził kompanią i do 10 września 1939 r., wykonywał powierzone mu zadania. W dniu 10 września jego kompania została wcielona do rezerwowego 94 pp. jako liniowa kompania CKM.
Brał udział w walce z wrogiem pod Baranowem, Zwierzyńcem i Krasnopolem. Po zakończeniu walk został ujęty przez Niemców, gdy usiłował przedostać się do Futomy. Wkrótce podjął udaną ucieczkę z punktu zbornego dla jeńców i około 5 października 1939 r., zdołał powrócić do rodzinnej miejscowości.

Po powrocie podjął pracę jako księgowy w miejscowej spółdzielni. W dniu 20 kwietnia 1940 r., wskutek donosu jednego z jej pracowników, którego zwolnił za nadużycia został aresztowany przez Niemców. Dzięki staraniom rodziny i łapówce został 12 września 1940 r., zwolniony z więzienia. Trzy dni później, czyli 15 września został zaprzysiężony w szeregi Związku Walki Zbrojnej.
Początkowo organizował komórki ZWZ na terenie Dynowa. Następnie współorganizował placówkę Błażowa ZWZ. W końcu 1940 r., ukończył kurs księgowości handlowej, a w 1942 dwumiesięczny kurs rolniczy.
10 grudnia 1942 r., rozkazem Komendanta Inspektoratu Rejonowego Rzeszów został mianowany dowódcą Placówki Błażowa AK.

11 listopada 1943 r., otrzymał awans do stopnia kapitana. Od 1 stycznia 1944 r., pełnił funkcję Komendanta utworzonego w tym czasie Podobwodu Rzeszów-Południe AK (Błażowa).
W czasie "Burzy" dowodził zgrupowaniem, które odtwarzało I batalion 17 pp. AK. W sierpniu 1944 r., po wkroczeniu wojsk sowieckich na Rzeszowszczyznę pozostał w konspiracji antykomunistycznej.
11 listopada 1944 r., za osiągnięcia w Akcji "Burza" został awansowany do stopnia majora służby stałej piechoty. Od 10 grudnia 1944 r., był intensywnie poszukiwany przez NKWD.
W styczniu 1945 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu Przemyśl AK/"Nie". Za zgodą przełożonych w lutym 1945 r., zawarł w Dylągowej umowę z przedstawicielami UPA, dotyczącą zawieszenia broni i zaprzestania polsko-ukraińskich starć.

Aresztowany przez UB 21 lutego 1945 r. Ukrywał się wówczas pod przybranym nazwiskiem Józefa Wolnego. Podawał się za łącznika do inspektora Maciołka, dzięki czemu nie wywieziono go do Rosji.
Po wstępnym przesłuchaniu w PUBP w Łańcucie został przewieziony na dalsze śledztwo do WUBP w Rzeszowie. Po krótkim śledztwie został skazany przez WSR Rzeszów na 3 lata więzienia i osadzony na Zamku Lubomirskich w Rzeszowie.
W maju 1945 r., Katarzyna Fuglewicz „Jadwiga” za pośrednictwem strażnika dostarczyła mu preparat farmaceutyczny, który spowodował wystąpienie podwyższonej temperatury oraz podejrzenie tyfusu. W efekcie został przeniesiony do Szpitala Miejskiego w Rzeszowie przy ul. Chopina, skąd w dniu 11 lipca 1945 r., został odbity przez patrol „Straży” DSZ ppor. Kazimierza Dziekańskiego.

14 lipca 1945 r., wyjechał do Krakowa, a następnie do Katowic gdzie posługiwał się przybranym nazwiskiem Józefa Podgórskiego. W lipcu 1945 r., został awansowany przez Delegata Sił Zbrojnych na Kraj do stopnia podpułkownika.
Następnie był szefem wywiadu WiN Obszaru Południowego i jednocześnie zastępcą prezesa obszaru. 1 września 1946 r., został wysłany jako emisariusz WiN do Wlk. Brytanii, do której przedostał się z Gdyni na statku belgijskim wiozącym węgiel do Szwecji, następnie także drogą morską ze Szwecji do Wlk. Brytanii na statku wiozącym drewno.

23 września 1946 r., wylądował w Wlk. Brytanii, gdzie był przesłuchiwany przez wywiad brytyjski. Następnie utworzył Delegaturę Zagraniczną WiN, którą kierował do 1953 r. Zorganizował ekspozytury Delegatury WiN w Paryżu, Sztokholmie, Brukseli Monachium, Kanadzie i USA. Przeprowadzał rozmowy z przedstawicielami Departamentu Obrony USA i CIA.
Po aresztowaniu przez UB członków IV Zarządu Głównego WiN dał się wywieść w pole i uważał, że WiN działa nadal w Polsce na czele z V Zarządem Głównym, który faktycznie był agenturą działającą w ramach uzbeckiej akcji „Cezary”. W 1954 r., Delegatura skompromitowana w oczach Amerykanów i Anglików uległa likwidacji. Zamieszkał w Londynie.

Zmarł 23 grudnia 1973 r., w Londynie. Urna z jego prochami została złożona 10 lutego 1974 r., na cmentarzu w Futomie.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy.
Krzyż Walecznych.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion