Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
NOWAK, Jan.


NOWAK, Jan.

Rotmistrz w stanie spoczynku.



Pseudonimy: „Borowik”, „Gruda”, „Korab”, „Pożoga”, Świt”, „Żuraw”.

Urodzony: 26 grudniu 1916 r., w Trzepowie.

Zmarł: 23 maja 2011 r., w Nowym Boryszewie.


Promocje:

Rotmistrz.: ze starszeństwem ze stycznia 1945 r.
Porucznik.:
Podporucznik.: 13 września 1939 r., ze starszeństwem z 1 sierpnia 1939 r.

Funkcje:

Służba wojskowa w 18 Pułku Ułanów (Rakowice).: październik 1936 - lipiec 1937 r.
Służba w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.: ?? - ??
Przeszkolenie unitarne w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu.: 1937 - 1939 r.
Praktyki w 18 Pułku Ułanów.: 1937 - 1939 r.
Współorganizator organizacji konspiracyjnej "Walka".: listopad 1939 - początek 1940 r.
Współorganizator Samodzielnego Batalionu Płockiego Narodowej Organizacji Wojskowej.: 1940 r.
Dowódca 1 Kompanii Samodzielnego Batalionu Płockiego NOW.: początek 1940 - marzec 1941 r.
Zastępca dowódcy Samodzielnego Batalionu Płockiego NOW.: początek 1940 - marzec 1941 r.
Dowódca Samodzielnego Batalionu Płockiego NOW.: marzec 1941 - ??
Zaprzysiężony w szeregi Związku Walki Zbrojnej.: lato 1941 r.
Szef Referatu III (Taktyczno-Bojowego) w Komendzie Obwodu Płock ZWZ.: lato 1941 - 1943 r.
Szef Referatu I w Komendzie Inspektoratu Rejonowego Płock AK.: początek 1943 - ??
P.o. Komendanta Inspektoratu Rejonowego Płock AK.: jesień - grudzień 1943 r.
P.o. Szefa Referatu III w Komendzie Inspektoratu Rejonowego Płock AK.: ?? - grudzień 1943 r.
Komendant Obwodu Płock-Powiat, Podokręg Północ Obszar Warszawa AK.: grudzień 1943 - jesień 1944 r.
Komendant Obwodu Płock AK.: jesień 1944 - styczeń 1945 r.
Członek organizacji Ruch Oporu Armii Krajowej.: ?? - ??
Oficer w 2 Pułku Ułanów LWP (Trzebiatów).: wrzesień 1945 - luty 1946 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Aleksandra i Joanny z domu Dropniewskiej. Po ukończeniu szkoły powszechnej kształcił się w gimnazjum w Płocku, gdzie w czerwcu 1936 r., zdał maturę.
W okresie od października 1936 do lipca 1937 r., odbywał służbę wojskową w 18 Pułku Ułanów, a następnie w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie, gdzie przeszedł przeszkolenie unitarne.
W latach 1937-1939 uczył się w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Praktyki odbywał w 18 Pułku Ułanów. Uroczysta promocja miała odbyć się 15 października 1939 r., jednak ze względu na wybuch wojny nie doszła do skutku. W dniu 13 września 1939 r., otrzymał awans do stopnia podporucznika służby stałej kawalerii ze starszeństwem z 1 sierpnia 1939 r.

W Wojnie Obronnej 1939 r., wziął udział w szeregach 18 p. uł. Po zakończeniu działań wojennych uniknął niewoli i powrócił w rodzinne strony. Od listopada 1939 r., był czynny w konspiracji niepodległościowej.
Należał do grona organizatorów organizacji konspiracyjnej „Walka”, która na początku 1940 r., stała się częścią Narodowej Organizacji Wojskowej. Był współorganizatorem Samodzielnego Batalionu Płockiego NOW, gdzie pełnił funkcję dowódcy 1 kompanii oraz zastępcy dowódcy batalionu, a od marca 1941 r., dowódcy batalionu.

Latem 1941 r., wraz ze swoim batalionem wszedł w skład Związku Walki Zbrojnej. Przydzielony do sztabu Komendy Obwodu Płock ZWZ, gdzie pełnił funkcję szefa Referatu III (Takyczno-Bojowego).
Od początku 1943 r., pełnił funkcję szefa Referatu I w sztabie Inspektoratu Rejonowego Płock AK. Od jesieni do grudnia 1943 r., pełnił jako p. o. funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Płock AK oraz szefa Referatu III sztabu Inspektoratu.
Od grudnia 1943 r., był Komendantem Obwodu Płock-Powiat AK. Jesienią 1944 r., został Komendantem Obwodu Płock AK, utworzonego z połączenia Obwodów Płock-Miasto i Płock-Powiat.
Poszukiwany przez gestapo ukrywał się poza Płockiem. Po rozwiązaniu Armii Krajowej (19 stycznia 1945 r.) działał w strukturach konspiracji poakowskiej ROAK.

27 lipca 1945 r., ujawnił się wraz z podległą sobie strukturą konspiracyjną. Zweryfikowany w stopniu rotmistrza kawalerii ze starszeństwem z 1 stycznia 1945 r. We wrześniu tego roku został wcielony do wojska z przydziałem do 2 Pułku Ułanów w Trzebiatowie.
W lutym 1946 r., na własną prośbę, w celu podjęcia studiów wyższych został przeniesiony do rezerwy. Zamieszkał w Łodzi przy ul. Abramowskiego 22/13.
Podjął studia na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W okresie od listopada do grudnia 1948 r., przebywał w Warszawie na praktykach studenckich. W dniu 3 grudnia 1948 r., został zatrzymany w Warszawie przez funkcjonariuszy WUBP Warszawa.
Postanowienie o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania wydała Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Warszawie. Przeszedł ciężkie ubeckie śledztwo z zastosowaniem podczas przesłuchań tortur, bity i maltretowany psychicznie.

Po prawie dwuletnim śledztwie akta zostały przekazane do sądu. Sądzony z grupą konspiratorów w okresie od 30 czerwca do 3 lipca 1950 r. Wyrokiem WSR Warszawa z 3 lipca 1950 r., pod przewodnictwem mjr M. Widaja został skazany na karę śmierci i utratę praw obywatelskich na zawsze. W lutym 1951 r., został ułaskawiony. Karę śmierci zamieniono mu wówczas na karę dożywotniego więzienia.
Po procesie był więziony w ZK Warszawa III, skąd został przetransportowany do CWK Rawicz i tu osadzony w dniu 1 listopada 1951 r. Był ciągle szykanowany przez personel więzienny.
W efekcie odniesionych obrażeń w śledztwie poważnie zachorował. W dniu 3 grudnia 1953 r., został przetransportowany z CWK Rawicz do CWK Wronki. Transport więźniów odbywał się w nieogrzewanych wagonach-więźniarkach przy dużych mrozach i trwał do 5 grudnia.

W roku 1955 postanowieniem NSW w Warszawie złagodzono mu karę do lat sześciu. W lutym 1956 r., Sąd Wojewódzki dla m. Warszawy wydał postanowienie o zwolnieniu go z więzienia z uwagi na odbycie zasądzonej kary. Zwolniony z CWK Wronki w dniu 27 lutego 1956 r.
Po zwolnieniu z więzienia wyjechał do Warszawy, gdzie zamieszkał przy ul. Opoczyńskiej. Wystąpił jednocześnie z wnioskiem do Sądu o pełną rehabilitację. Rozprawa odbyła się 13 lutego 1957 r. Sąd wydał postanowienie o uniewinnieniu go od wszystkich zarzutów, orzekając w jego sprawie pełną rehabilitację.

W 1957 r., ukończył studia na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu w Łodzi, uzyskując dyplom magistra ekonomii. Zamieszkał z rodziną w Boryszewie, gdzie prowadził przez wiele lat gospodarstwo ogrodnicze. Założył także gospodarstwo szkółkarskie.
Jeszcze przez długie lata stosowano wobec niego różne formy dyskryminacji. Inwigilowany przez agenturę SB. Działał społecznie w szeregu organizacjach ogrodniczych i innych. Zajmował się upamiętnieniem walk wrześniowych swego macierzystego 18 Pułku Ułanów.
W latach 1989-1990 był współorganizatorem Związku Żołnierzy AK. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego Okręgu Północne Mazowsze AK.

Zmarł w Nowym Boryszewie w dniu 23 maja 2001 r. Żonaty z Ireną z domu Korda, także żołnierzem AK o pseudonimach „Tom”, „Zorza”. W 1992 r., wydał z żoną książkę zatytułowaną "Z dziejów AK w IR Płocko-Sierpeckim".

Odznaczenia m.in.:

Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
Krzyż Armii Krajowej.




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion