Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
PEŁCZYŃSKI, Tadeusz.



PEŁCZYŃSKI Tadeusz



Generał brygady

Pseudonimy: „Adam”, „Alois”, „Grzegorz”, „Robak”, „Rolski”, „Wolf” vel Tadeusz Pawłowski.

Urodzony: 14 lutego 1892 r. w Warszawie.

Zmarł: 3 stycznia 1986 r. w Londynie.


Promocje:

Generał bryg.: 1 października 1943 r.
Pułkownik dypl.: 1 stycznia 1934 r.
Podpułkownik.: 1 stycznia 1927 r.
Major.: (ze starszeństwem od czerwca 1919 r.)
Kapitan.:
Porucznik.: 1916 r.
Podporucznik.: listopad 1915 r.

Funkcje:

Dowódca plutonu w 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich.: sierpień 1914 - ??
Dowódca kompanii w 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich.: ?? - lipiec 1917
Rozpoczął służbę w Wojsku Polskim.: listopad 1918 r.
Dowódca kompanii a następnie batalionu w 6 pp.: listopad 1918 - styczeń 1920 r.
Dowódca kompanii, a następnie batalionu w Szkole Podchorążych Piechoty.: marzec 1920 - wrzesień 1921 r.
Studia w Wyższej Szkole Wojennej.: wrzesień 1921 - 1923 r.
Dowódca batalionu w Szkole Podchorążych Piechoty w Zambrowie.: 1923 - ??
Członek tajnej organizacji "Honor i Ojczyzna" (inna nazwa "Strażnica").: 1921 - 1923 r.
Pracownik Biura Ścisłej Rady Wojennej.: lipiec 1924 - maj 1927 r.
Pełniący obowiązki szefa Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego.: maj 1927 - styczeń 1929 r.
Szef Oddziału II Sztabu Głównego WP.: styczeń 1929 - marzec 1932 r.
Członek składu redaktorskiego "Przeglądu Wojskowego".: 1927 - 1929 r.
Członek Rady Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Młodzieży Demokratycznej.: maj 1928 - ??
Dowódca 5 pp. Legionów.: marzec 1932 - październik 1935 r.
Szef Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego.: październik 1935 - styczeń 1939 r.
Pracownik Komitetu do Spraw Narodowościowych przy Prezesie Rady Ministrów.:
Członek Komendy Naczelnej Związku Legionistów.: ?? - ??
Dowódca piechoty dywizyjnej w 19 DP.: styczeń 1939 - połowa września 1939 r.
Dowódca samodzielnego zgrupowania WP walczącego na tyłach armii niemieckiej w Lasach Przysuskich.: połowa września - koniec września 1939 r.
Członek SZP (do pracy konspiracyjnej wciągnięty przez Stefana Roweckiego).: październik 1939 r.
Komendant Okręgu Lublin ZWZ (po Józefie Spychalskim, siedziba: Warszawa).: lipiec 1940 - marzec/kwiecień 1941 r.
Zastępca szefa sztabu KG ZWZ (płk J. Albrecht).: marzec - lipiec 1941 r.
Szef sztabu KG ZWZ - AK.: lipiec 1941 - 2 października 1944 r.
Zastępca dowódcy Armii Krajowej.: 10 września 1943 - 2 października 1944 r.
Szef gabinetu Naczelnego Wodza (Komorowski).: lipiec - listopad 1945 r.
Przewodniczący Komisji Historycznej przy Sztabie Głównym w Londynie.: listopad 1945 - listopad 1947 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Ksawerego, technika.
Po ukończeniu Gimnazjum we Włocławku, gdzie zdał maturę i w roku 1911 rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym okresie związał się ze Związkiem Walki Czynnej i Związkiem Strzeleckim. Od sierpnia 1914 r., w Legionach Polskich. Dowodził plutonem, potem kompanią w 6 pp Legionów.
W listopadzie 1915 r., awansowany do stopnia podporucznika, natomiast w roku 1916 do stopnia porucznika. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r., został internowany w obozie w Beniaminowie. Od listopada 1918 r., w stopniu kapitana służby stałej piechoty służył w Wojsku Polskim. Początkowo dowodził kompanią potem baonem w 6 pp Leg.
W styczniu 1920 r., został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie na stanowisko dowódcy batalionu szkolnego. Zweryfikowany przez Ministerstwo Spraw Wojennych w stopniu majora służby stałej piechoty ze starszeństwem 1 czerwca 1919 r.

W latach 1921-1923 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Od jesieni 1923 r., ponownie rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty na stanowisku dowódcy baonu szkolnego. Od lipca 1924 r., oficer w Biurze Ścisłej Rady Wojennej. W okresie od maja 1927 do stycznia 1929 r., był pełniącym obowiązki szefa Oddziału II Sztabu Głównego WP. Od stycznia 1929 r., szef Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego.
1 stycznia 1927 r., otrzymał awans do stopnia podpułkownika słuzby stałej piechoty. W latach 1927-1929 wchodził także w skład redakcji „Przeglądu Wojskowego”, którego redaktorem naczelnym był ppłk Stefan Rowecki. Od maja 1928 r., był członkiem RN Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Demokratycznej. Od marca 1932 r., dowódca 5 pp Leg. w Wilnie. 1 stycznia 1934 r., awansowany do stopnia pułkownika służby stałej piechoty.

Od października 1935 r., ponownie pełnił funkcję szefa Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego. Był też członkiem Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich. Od stycznia 1939 r., był dowódcą piechoty dywizyjnej 19 DP, którą dowodził w Wojnie Obronnej 1939 r.
W połowie września stanął na czele samodzielnego zgrupowania w Lasach Przysuskich, które walczyło na tyłach niemieckich do końca miesiąca. Zgrupowanie pod jego dowództwem spowodowało spore zamieszanie wśród oddziałów niemieckich, likwidowało małe oddziały nieprzyjaciela, niszcząc kolumny amunicyjne, magazyny itp.
Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Warszawy i zamieszkał u rodziny przy ul. Rozbrat 32. W czasie okupacji, do 1941 r., używał dokumentów na nazwisko Tadeusza Pawłowskiego.

Od października 1939 r., czynny w konspiracji SZP/ZWZ/AK, do której został zwerbowany przez płk Stefana Roweckiego "Kalinę", "Grota". Od lipca 1940 r., był Komendantem Okręgu Lublin ZWZ z siedzibą w Warszawie. Przyjeżdżał do Lublina, gdzie podczas kilkutygodniowych pobytów mieszkał u Macieja i Ludmiły Piaseckich przy ul. Narutowicza. Po krókim czasie został rozszyfrowany przez gestapo. Już w styczniu 1941 r., Niemcy znali jego rodowe nazwisko. W kwietniu 1941 r., przekazał funkcję komendanta okręgu lubelskiego ZWZ płk Ludwikowi Bittnerowi i powrócił do Warszawy. Objął tu funkcję zastępcy szefa sztabu Komendy Głównej ZWZ, a od końca lipca 1941 r., szefa sztabu KG ZWZ. Jednocześnie, rozkazem KG AK z 10 września 1943 r., powierzono mu funkcję zastępcy Komendanta Głównego AK.

Rozkazem NW WP z 24 listopada 1943 r., awansowany generałem brygady z starszeństwem od 1 października 1943 r. W kwietniu 1944 r., osobiście dowodził akcją "Jula", w ramach której oddziały Kedywu dokonały przerwania tras kolejowych na trasach: Przeworsk - Rozwadów, Rzeszów - Przeworsk i Jasło - Sanok.
W czasie Powstania Warszawskiego przebywał razem z gen. Tadeuszem Komorowskim i Komendą Główną AK. Początkowo w fabryce mebli przy ul. Dzielnej, następnie na Starówce i w Śródmieściu.
Według powojennych relacji płka Pluty-Czachowskiego, to z powodu ostrego protestu Pełczyńskiego odwołano rozkaz z 4 sierpnia 1944 r., mówiący o opuszczeniu przez Komendę Główną terenów Warszawy.
Po przejściu kanałami do Żoliborza, ochotniczo dowodził drugim natarciem w rejonie Dworca Gdańskiego i Stawek (21 - 22 sierpnia 1944 r.). 22 sierpnia powrócił na Starówkę, by już 28 sierpnia udać się ponownie na Żoliborz w celu obserwacji kolejnej próby połączenia ze Starówką. Ciężko ranny podczas bombardowania gmachu PKO przy ul. Świętokrzyskiej (4 września). Pomimo rany pozostał zastępcą dOWÓDCY AK. Funkcję p.o. szefa sztabu AK objął wówczas płk dypl. J. Szostak „Filip”.

Po kapitulacji powstania, 5 października 1944 r., wraz z gen. "Borem" przyjmował defiladę odchodzących do niewoli oddziałów AK. Następnie przebywał w niewoli niemieckiej, kolejno w oflagach: Langwasser (w którym poddał się skomplikowanej operacji), a następnie, od lutego 1945 r., w Colditz. Po uwolnieniu w maju tego roku udał się via Paryż do Londynu.
Od lipca 1945 r., był szefem gabinetu Naczelnego wodza gen. Tadeusza Komorowskiego, następnie do listopada 1947 r., przewodniczącym komisji historycznej AK przy Sztabie Głównym w Londynie.

Po demobilizacji PSZ pozostał w stolicy Wielkiej Brytanii, gdzie poświęcił się m. in. publicystycznej i kombatanckiej pracy badawczej w zakresie historii AK. Od grudnia 1945 r., przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Koła AK, a od marca 1947 r., nieprzerwanie członek RN i przez wiele lat wiceprzewodniczący Rady Naczelnej koła AK. W 1947 r., był współzałożycielem, następnie do 1982 r., przewodniczącym Zarządu, a w latach 1956-1969 przewodniczącym Rady Studium Polski Podziemnej w Londynie.

W tym czasie był również współredaktorem źródłowego, pięciotomowego wydawnictwa pt.: "Armia Krajowa w dokumentach", a także współzałożycielem Koła Byłych Żołnierzy AK i Studium Polski Podziemnej w Londynie. Współzałożyciel i od 1982 r., przewodniczący Zarządu, a w latach 1956 - 1969 przewodniczący Rady Studium Polski Podziemnej.
Tadeusz Pełczyński zmarł 3 stycznia 1985 r. i został pochowany w Londynie.

Żonaty z Wandą z d. Filipkowska (ur. 6 I 1894, am. 5 IX 1976 r., w Londynie), syn Krzysztof (ur. 1924) zginął jako żołnierz AK 17 sierpnia 1944 r., w Powstaniu Warszawskim.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari IV klasy,
Virtuti Militari V klasy,
Krzyż Niepodległości,
Krzyż Walecznych (trzykrotnie).: 1922 r. (dwukrotnie); 27 września 1944 r. (po raz trzeci).
Krzyż Armii Krajowej,
Order Orła Białego,
Złoty Krzyż Zasługi,
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion