Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
PAŁUBICKI, Jan.


PAŁUBICKI, Jan

Podpułkownik służby stałej artylerii.



Pseudonimy: „Grad”, „Grom”, „ Janusz”, „Ottokar”, „Piorun” vel Hans Gürke vel Jerzy Grafowski vel Skulimowski vel Jan Borowy.

Urodzony: 2 kwietnia 1897 r., w Kloni, powiat Chojnice.

Zmarł: 6 października 1982 r., w Poznaniu.


Promocje:

Podpułkownik.: 19 marca 1939 r.
Major.: 1 stycznia 1931 r.
Kapitan.: 1 lipca 1923 r.
Porucznik.: 1 lipca 1921 r.
Podporucznik.: 1 grudnia 1919 r.

Funkcje:

Wcielony do cesarskiej armii niemieckiej.: 19 wrzesień 1915 r.
Żołnierz 79 Pułku Artylerii z Ostródy (niemiecki).: ?? - ??
Ogniomistrz 1 baterii 3/14 Pułku Artylerii Polowej Wielkopolskiej (Poznań).: 19 czerwca 1919 - ??.
Ukończył egzamin oficerski w DOG Poznań.: 15 października 1919 r.
Dowódca 7 baterii 14 Pułku Artylerii Polowej.: ?? - ??
Dowódca VI baterii szkolnej w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim.: 1928 - ??
Dowódca 1 Dywizjonu Szkolnego.: początek 1932 - kwiecień 1934 r.
Dowódca 1 Dywizjonu 21 Pułku Artylerii Lekkiej (Oświęcim).: kwiecień 1934 - ??
Dowódca 3 Dywizjonu 21 Pułku Artylerii Lekkiej.: ?? - lipiec 1938 r. (?)
Dyrektor nauk w Wyższej Szkole Artylerii w Toruniu.: 15 lipca 1938 - 1 września 1939 r.
Dowódca Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3.: 1 września 1939 - ??
Komendant garnizonu miasta Włodawa.: wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej.: 1941 r.
Komendant Podokręgu Środkowego w Okręgu Pomorze AK.: ?? - ??
Komendant Okręgu Pomorze AK.: październik 1943 - lipiec 1944 r.
Komendant Okręgu Pomorze Delegatury Sił Zbrojnych.: wiosna 1945 - ??
Komendant Okręgu Morskiego Delegatury Sił Zbrojnych.: ?? - 23 sierpnia 1945 r.

Opinie:

Notatki:

Urodzony w rodzinie kupieckiej Augustyna i Anastazji z domu Jażdżewskiej. Od 1904 do 1910 r., uczęszczał do 6 letniej szkoły ludowej w Nowych Glinkach. Następnie w latach 1910-1915 był uczniem gimnazjum w Chojnicach, pelplińskiego Collegium Marianum i Gimnazjum Humanistycznego w Brodnicy, które ukończył w roku 1915. W okresie nauki w gimnazjum należał do patriotycznego Towarzystwa Tomasza Zana oraz tajnego skautingu.
19 września 1915 r., został wcielony do armii niemieckiej. Po przeszkoleniu walczył w szeregach 79 Pułku Artylerii z Ostródy na froncie niemiecko-rosyjskim, gdzie był dwukrotnie ranny. Odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. Zdemobilizowany w grudniu 1918 r., powrócił 8 grudnia do domu rodzinnego.

Na wieść o Powstaniu Wielkopolskim wyruszył do Poznania drogą okrężną przez Królestwo Kongresowe. Aresztowany na stacji kolejowej w Grudziądzu przez Grenzschutz jako podejrzany o agitację na rzecz polskiej sprawy i uchylanie się od służby wojskowej. Zwolniony z aresztu, dzięki dobrej opinii dowódcy pułku w którym służył i wstawiennictwu znajomego oficera niemieckiej marynarki. Uchylając się od służby wojskowej ukrywał się.
W czerwcu 1919 r., wraz z grupą Polaków udało mu się przekroczyć granicę w rejonie Toruń - Aleksandrów Kujawski i przedostać do Polski. Od 19 czerwca 1919 r., był ogniomistrzem 1 baterii 3 Pułku Artylerii Polowej wojsk wielkopolskich przemianowanego 10 grudnia 1919 w 14 Pułk Artylerii Polowej. W październiku 1919 r., na podstawie świadectwa z gimnazjum brodnickiego, mocą rozporządzenia Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z 10 czerwca 1919 r., otrzymał świadectwo dojrzałości, wystawione przez naczelnika Wydziału Szkolnictwa Średniego.

15 października 1919 r., zdał egzamin oficerski w DOG Poznań i 1 grudnia otrzymał nominację na stopień podporucznika służby stałej artylerii. Od wiosny 1920 r., brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca 7 baterii 14 pap., walczącego na Polesiu, gdzie nocą z 17/18 marca 1920 r., wykazał się zdolnościami taktycznymi i odwagą. W walkach nad Cerezyną, 8 kwietnia 1920 r., został ranny w obie nogi odłamkami granatu.
Do końca wojny przebywał w szpitalu. 1 lipca 1921 r., awansowany do stopnia porucznika służby stałej artylerii. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w służbie wojskowej w 14 pap.
1 lipca 1923 r., awansowany do stopnia kapitana służby stałej artylerii awansowany. Podczas służby w 14 pap., w Poznaniu studiował prawo i ekonomię. W 1928 r., został przeniesiony do Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim na stanowisko dowódcy VI baterii szkolnej.

1 stycznia 1931 r., otrzymał awans do stopnia majora służby stałej artylerii. Od początku 1932 r., był dowódcą 1 Dywizjonu Szkolnego. W kwietniu 1934 r., przeniesiony do 21 Pułku Artylerii Lekkiej w Oświęcimiu, gdzie pełnił kolejno funkcje dowódcy 1 i 3 dywizjonu. Awansowany 19 marca 1939 r., do stopnia podpułkownika służby stałej artylerii. Z dniem 15 lipca 1938 r., został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu na stanowisko dyrektora nauk.
Funkcję tą pełnił do 1 września 1939 r. Podczas Wojny Obronnej 1939 r., był dowódcą Ośrodka Zapasowego Artylerii Konnej nr 3 i komendantem garnizonu we Włodawie. Dowodził obroną miasta. Następnie pod Chełmem walczył z oddziałami Armii Czerwonej. Brał również udział w walkach z Niemcami w rejonie Hrubieszowa, gdzie 23 września 1939 r., został ciężko ranny i wzięty do niewoli. Jako ciężko ranny umieszczony został w szpitalu w Kielcach, skąd go przewieziono do Oflagu IV w Colditz, a w maju 1940 r., w Prenzlau II, skąd we wrześniu tego roku został zwolniony jako inwalida wojenny.

Powrócił do Torunia, gdzie odjął pracę jako robotnik w niemieckiej firmie budowlanej „Rathens” z Norymbergi. Pracował potem, ze względu na dobrą znajomość języka niemieckiego jako brygadzista i pisarz na terenie Torunia, Brodnicy i Grudziądza, gdzie nawiązywał kontakty konspiracyjne. W konspiracji ZWZ/AK od 1941 r. Podejrzany o działalność konspiracyjną, został aresztowany i osadzony w więzieniu toruńskiego gestapo, jednak z braku dowodów po tygodniu go zwolniono.
Usunięty z własnego mieszkania przy ul. Grudziądzkiej 95 zamieszkał w domu rodziny Hozakowskich przy ul. św. Jerzego 42. Pod koniec 1941 r., ukrył się na terenie powiatu włocławskiego, angażując się w organizację Podokręgu Środkowego, którym kierował.
W październiku 1943 r., został mianowany na stanowisko Komendanta Okręgu AK Pomorze. Przeorganizował struktury okręgu oraz rozpoczął scalanie z AK tajnych organizacji konspiracyjnych działających na Pomorzu.

Na początku marca 1944 r., zagrożony aresztowaniem, wskutek wsypy po aresztowaniu Gustawa Olszewskiego. Ukrywał się przez pewien okres czasu w lasach włocławskich w okolicy Wieńca – Zdroju, skąd został przerzucony na teren Torunia, gdzie ukrywał się na kwaterach konspiracyjnych. Przebywając u rodziny Jasielskich leczył ranę nogi i depresję, spowodowaną śmiercią żony.
W maju 1944 r., przerzucony został do Lasów Tucholskich, do bazy oddziału partyzanckiego AK „Jedliny - 2”. Zorganizował łączność i odbudował system dowodzenia. Ze względu na stan zdrowia odwołany w lipcu 1944 z funkcji. Wobec względnie bezpiecznej sytuacji we wrześniu 1944 r., powrócił do Bydgoszczy. Organizował odprawy z członkami sztabu oraz inspektorami. Wobec konfliktu z nowym Komendantem Okręgu AK Pomorze mjr Trojanowskim i szefem sztabu mjr/ppłk Chylińskim przyjął podstawę wyczekującą.
Po rozwiązaniu Armii Krajowej pozostał nadal w konspiracji. Wiosną 1945 r., mianowano go Komendantem Delegatury Sił Zbrojnych na Okręg Pomorski. W okresie Od 7 maja 1945 do 9 czerwca 1945 r., poszukiwany przez UB ukrywał się w Bydgoszczy.

Podczas odprawy z płk Szczurkiem-Cergowskim, Komendantem Obszaru Zachodniego DSZ otrzymał nominację na stanowisko Komendanta Okręgu Morskiego (Gdańskiego) DSZ. Mieszkał wówczas w Gdańsku – Oliwie przy ul. Poznańskiej 24. W tym samym budynku mieściła się kancelaria i punkt kontaktowy Okręgu Morskiego DSZ. Chory i wycieńczony wieloletnią konspiracją nie dokończył formowania okręgu.
Zatrzymany przez UB 23 sierpnia 1945 r., w Gdańsku i uwięziony w więzieniu gdańskim. Nie znaleziono przy nim, ani w czasie rewizji w miejscu zamieszkania żadnych materiałów obciążających. W wyniku pierwszego procesu sądowego z 7 czerwca 1946 r., WSR Gdańsk na podstawie amnestii z 2 sierpnia 1945 r., sprawę umorzono. Jednak na skutek rewizji prokuratora Wiktora Suchockiego i por. Juliusza Mazurkiewicza z Gdańska NSW w Warszawie 6 września 1946 r., uchylił wydany wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez WSR w Gdańsku.

Wyrokiem WSR Gdańsk z 25 września 1946 r., został skazany na podstawie I Dekretu o Ochronie Państwa na karę półtora roku więzienia z zaliczeniem tymczasowego aresztowania. Pomimo ponownej rewizji prokuratury NSW w Warszawie 17 stycznia 1947 r., utrzymał wydany w mocy wyrok. Zwolniony z więzienia zamieszkał u brata Stanisława w Bydgoszczy, bez środków do życia. Odebrano mu podczas pobytu w więzieniu upaństwowiony majątek ziemski w Smętowie, nabyty w 1938 r. Następnie wyjechał do Wałbrzycha, gdzie pracował w Zbiornicy Odpadów. Później wyjechał do Poznania. Korzystał tu z pomocy rodziny Schulzów. Podjął pracę jako księgowy w Spółdzielni Inwalidów „Niewidomy”. Przeniesiony do pracy fizycznej jako portier i dozorca w zakładach i sklepach tejże spółdzielni. Na skutek redukcji zostaje zwolniony.
Trudnił się chałupniczo klejeniem torebek, zbijaniem skrzynek i ładowaniem towaru na ciężarówki. Dopiero na początku lat sześćdziesiątych, dzięki staraniom b. harcerzy z TH w Gdyni uzyskał uprawnienia kombatanckie i skromną emeryturę, co poprawiło jego sytuację materialną.
Jednak schorowany z powodu ran wojennych i złamany psychicznie więzieniem, a potem inwigilacją i kilkakrotnym aresztowaniom przez UB był zmuszony przebywać przez dłuższe okresy, w ostatnich latach swego życia w szpitalu i w Zakładzie dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Dziekance k/Gniezna.

Zmarł po amputacji nogi 6 października 1982 r., w Poznaniu i pochowany na cmentarzu junikowskim. 25 marca 2000 r., po ekshumacji przeniesiono jego prochy na kwaterę AK. Jego nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej tajna siedzibę Komendy Okręgu AK Pomorze, w domu przy ul. Warszawskiej 8 w Toruniu (1991 r.). Od listopada 1993 rozkazem nr 72 z 27 XI 1993 Komendanta Wyższej Szkoły Oficerskiej im. gen. J. Bema w Toruniu jest patronem 2 baterii podchorążych.
Jego imieniem upamiętniona została, utworzona w 1994 r., w Bydgoszczy fundacja Żołnierzy AK. Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy od 1928 r., z Marią Andrzejewską, z którą miał córkę Teresę zamieszkałą w Poznaniu; po raz drugi od 1947 r., z Barbarą Schulz. Miał z nią czterech synów: Janusza (ur.1948), Andrzeja (ur. 1949), Jerzego (ur. 1954) zamieszkałego z matką w USA, Joachima (ur. 1957) zmarłego po urodzeniu i córkę Barbarę (ur. 1951) zamieszkałą w USA.
Brat Augustyn zginął w KL Oświęcim. Najmłodszy z braci Stanisław był aresztowany przez UB w 1945 r. Zginął tragicznie w wieku 27 lat podczas służby wojskowej.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy (1923 r.),
Medal za Wojnę 1918-1921 (1921 r.),
Medal Dziesięciolecia (1928 r.),
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (1945 r.).




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion