Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
RZEWUSKI, Andrzej.



RZEWUSKI, Andrzej

Pułkownik służby stałej artylerii



Pseudonimy: „Abrek”, „Fok”, „Hańcza”, „Przemysław”, „Reja”, „Wojmir”, „Zagończyk” vel Jan Kłos.

Urodzony: 31 października 1895 r., w Aschamabadzie (Rosja).

Zmarł: 20 maja 1946 r., w areszcie WUBP w Poznaniu.


Promocje:

Pułkownik.: 1945 r.
Podpułkownik.: 19 marca 1944 r.
Major.: 1 stycznia 1936 r.
Kapitan.: 1 lipca 1925 r. (ze starszeństwem od 1 lipca 1923 r.)
Porucznik.: 1 lipca 1923 r. (ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.)
Podporucznik.: 1 lipca 1920 r.

Chorąży armii rosyjskiej.: 15 maja 1915 r.

Funkcje:

Członek Korpusu Kadetów armii rosyjskiej.: 1914 r.
Służba w armii rosyjskiej.: 1915 - 1917 r.
Słuchacz w Konstantynowskiej Szkole Artylerii (Piotrogród).: 15 sierpnia 1914 - 14 maja 1915 r.
Wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego.: 1920 r.
Słuchacz kursu w Szkole Oficerskiej Artylerii.: ?? - ??
Oficer wywiadu w sztabie Frontu Środkowego.: ?? - ??
Oficer w 4 Pułku Artylerii Ciężkiej.: ?? - 1924 r.
Młodszy oficer baterii w 10 Pułku Artylerii Polowej.: 1924 - 1925 r.
Dowódca baterii w 10 Pułku Artylerii Polowej.: 1925 - ??
Dowódca plutonu gospodarczego w Oficerskiej Szkole Artylerii (Toruń).: 1925 - 1926 r.
Oficer materiałowy w Oficerskiej Szkole Artylerii (Toruń).: 1925 - 1926 r.
Wykładowca w Centrum Wyszkolenia Artylerii (Toruń).: 1926 - 1932 r.
Wykładowca topografii artyleryjskiej w Szkole Podchorążych Artylerii (Toruń).: 15 października 1932 - 1938 r. (?).
Dowódca III Baterii25 Pułku Artylerii Lekkiej (Ostrów Wielkopolski).: 1938 - lato 1939 r.
Dowódca Ośrodka Zapasowego Artylerii Ciężkiej nr 4 (Przemyśl).: lato - wrzesień 1939 r.
Zaprzysiężony do Narodowej Organizacji Wojskowej.: 1940 r.
Przeszedł w szeregi Związku Walki Zbrojnej.: 1941 r.
Oficer w Oddziale VI Komendy Głównej ZWZ.: ?? - ??
Oficer w Oddziale I Komendy Głównej Komendy Głównej AK.: ?? - koniec 1941 r.
Pełnomocnik KG ZWZ do spraw scalenia Komendy Obrońców Polski.: koniec roku 1941 - ??
Pełnomocnik KG AK do spraw scalenia Narodowej Organizacji Wojskowej na Lubelszczyźnie.: wrzesień - październik 1942 r.
Komendant Inspektoratu Rejonowego AK Lublin.: październik 1942 - styczeń 1944 r.
Oficer w Wydziale Artylerii Komendy Głównej AK.: styczeń 1944 - ??
Uczestnik Powstania Warszawskiego.: 1 sierpnia - 2 października 1944 r.
Dowódca 3 kompanii Batalionu "Miłosz".: ?? - ??
Komendant Okręgu Poznań AK.: początek grudnia 1944 - 19 stycznia 1945 r.
Komendant Okręgu Poznań AK w likwidacji.: luty - kwiecień 1945 r.
Komendant Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Warta".: maj - listopad 1945 r.
Delegat Okręgu Poznań DSZ.: ?? - sierpień 1945 r.

Opinie:

Notatki:

Syn Stefana i Weroniki-Wiery z domu Ślusarenko. Po ukończeniu szkoły średniej i zdaniu, w 1914 r., matury we Władykaukazie wstąpił do Korpusu Kadetów armii rosyjskiej, po którego ukończeniu służył w armii rosyjskiej. W okresie od 15 sierpnia 1914 do 14 maja 1915 r., uczył się w Konstantynowskiej Szkole Artylerii w Piotrogrodzie. 15 maja 1915 r., został mianowany chorążym artylerii. Podczas I Wojny Światowej walczył na froncie zachodnim.
W trakcie walk, w roku 1917 r., zdezerterował z armii rosyjskiej. W 1920 powrócił do kraju i wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Ukończył kurs w Szkole Oficerskiej Artylerii. 1 lipca 1920 r., został awansowany do stopnia podporucznika. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Przeszkolony na kursie wywiadowczym był oficerem wywiadu w sztabie Frontu Środkowego. Po zakończeniu wojny pozostał w służbie zawodowej.

Początkowo służył w 4 Pułku Artylerii Ciężkiej. 1 lipca 1923 r., został awansowany do stopnia porucznika służby stałej artylerii ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r. W roku 1924 przeniesiony z 4 pac. do 10 Pułku Artylerii Polowej. Do 1925 r, służył jako młodszy oficer baterii, potem dowódca baterii w 10 Pułku Artylerii Polowej. 1 lipca 1925 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej artylerii ze starszeństwem od 1 lipca 1923 r.
W 1925 r, przeniesiony z 10 pap do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu, gdzie w latach 1925-1926 był dowódcą plutonu gospodarczego i oficerem materiałowym. Następnie w latach 1926-1932 wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. Od 15 października 1932 r., wykładowcą topografii artyleryjskiej i terenoznawstwa w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Był m. in. autorem podręcznika w tej dziedzinie.

1 stycznia 1936 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej artylerii. W latach 1938-1939 pełnił funkcję dowódcy III Dywizjonu 25 pal. w Ostrowie Wlkp. Latem 1939 r., przeniesiony na stanowisko dowódcy Ośrodka Zapasowego Artylerii Ciężkiej nr. 4 w Przemyślu, podczas Wojny Obronnej 1939 r., przeniesionego do Sambora, potem do Podhajec. Po zakończeniu działań wojennych uniknął niewoli i przedostał się na Podlasie.
Początkowo ukrywał się w Siedlcach, potem w Warszawie, gdzie nawiązał kontakty konspiracyjne z mjr. Szczurkiem, który wprowadził go w roku 1940 do Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). W 1941 r., wraz z grupą oficerów NOW przeszedł do Związku Walki Zbrojnej. Początkowo był oficerem w VI Oddziale KG ZWZ, potem w I Oddziale KG AK. W końcu 1941 r., mianowano go pełnomocnikiem KG ZWZ do spraw scalenia organizacji KOP.
W dniu 16 lutego 1942 r., wydał rozkaz nr 4/42 o wcieleniu pionu wojskowego KOP do AK. Występował wówczas jako komendant KOP. W marcu 1942 r., Komendant Główny KOP mjr Henryk Borucki "Czarny", po ucieczce z więzienia na Pawiaku, anulował ten rozkaz.

We wrześniu 1942 r., został skierowany, jako pełnomocnik KG AK, na Lubelszczyznę z zadaniem przeprowadzenia scalenia NOW z AK. W tym okresie mieszkał u swego krewnego Stanisława Rzewuskiego, w majątku w Woli Sławińskiej koło Lublina. W październiku 1942 r., został mianowany Komendantem Inspektoratu Rejonowego AK Lublin. Prowadził aktywną działalność konspiracyjną na podległym terenie.
W styczniu 1944 r., zagrożony aresztowaniem, został przeniesiony do KG AK w Warszawie z przydziałem do Wydziału Artylerii „Knieja”. 19 marca 1944 r., awansowany przez KG AK do stopnia podpułkownika służby stałej artylerii. Był autorem wydanego w konspiracji podręcznika do szkolenia artylerzystów pt. "Miernictwo strzelnicze". Od 1 sierpnia 1944 r., brał udział w powstaniu Warszawskim.
Dowodził 3 kompanią Batalionu „Miłosz”. Walczył m. in. w rejonie Placu Trzech Krzyży. Po kapitulacji powstania, w dniu 2 października 1944 r., wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną.

Początkowo przebywał w Milanówku, gdzie nawiązał ponownie kontakt z płk. Szczurkiem. Następnie wyjechał do Częstochowy, gdzie przebywał ze swoim sztabem Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki, który na wniosek płk. Szczurka mianował go na początku grudnia 1944 r., Komendantem Okręgu Poznań AK. W tym samym miesiącu przybył do Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie uzyskał kontakt z kpt. Kołodziejem „Drwalem” p. o. Komendantem Okręgu AK Poznań.
Następnie przebywał w Poznaniu, gdzie spotkał się z Komendantem Inspektoratu Rejonowego Poznań AK, por. Kieszczyńskim „Lechem”. Od stycznia 1945 r., kierował osobiście Okręgiem. Po rozwiązaniu AK, w dniu 19 stycznia 1945 r., nie podporządkował się rozkazowi KG AK. W lutym utworzył w Poznaniu sztab Okręgu AK Poznań w likwidacji, którym dowodził do kwietnia 1945 r.

W lutym 1945 r., dowodził oddziałem AK w walkach o Cytadelę w Poznaniu. W maju przekształcił struktury AK w organizację o nazwie Wielkopolska Samodzielna Grupa Operacyjna „Warta”. Po utworzeniu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj podporządkował się płk dypl. Janowi Rzepeckiemu, który mianował go Delegatem DSZ na Okręg Poznań.
Jednocześnie dowodził WSGO „Warta”, która podlegała mu bezpośrednio. W sierpniu 1945 r., rozwiązano DSZ na Kraj. Otrzymał wówczas polecenie rozwiązania WSGO „Warta” i DSZ, ale nie podporządkował się temu rozkazowi. Po utworzeniu we wrześniu 1945 r., Zrzeszenia WiN zagrożono mu sądem, jeśli nie podporządkuje się centrali w Warszawie. W związku z tym, w tym samym miesiącu przeniósł formalnie do rezerwy grupę oficerów, którzy podjęli się zadania zorganizowania Okręgu Poznań WiN. Jego przewodniczącym (prezesem) został wyznaczony ppłk. Gośliński, który na bazie struktur WSGO „Warta” i DSZ organizował WiN na terenie Okręgu Poznań. Odwołany z funkcji Delegata DSZ. Formalnie rozkazem z 15 listopada 1945 r., rozwiązał WSGO „Warta”.

Od 2 września 1945 r., w jego mieszkaniu w Poznaniu ukrywał się po ucieczce z rąk UB mjr Kazimierz Leski „Bradl”, oficer ze sztabu Obszaru Zachodniego DSZ. Ujęty przez funkcjonariuszy WUBP Poznań, w dniu 26 listopada 1945 r., na punkcie kontaktowym w Poznaniu i uwięziony. Zidentyfikowany 5 stycznia 1946 r. Podczas ciężkiego śledztwa odmawiał zeznań. W jedynym zeznaniu złożonym 14 marca 1946 r., stwierdził, że tworząc WSGO „Warta” nie chciał dopuścić do rozwoju bandytyzmu w Wielkopolsce. W areszcie WUBP w Poznaniu podejmował dwukrotnie nieudane próby popełnienia samobójstwa. Następna próba popełnienia samobójstwa podjęta 20 maja 1946 r., okazała się skuteczna.

Żonaty od 1924 r., z Tatianą Bejdeman, miał córkę Halinę (ur. 1924 r.)

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy,
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
Srebrnym Krzyżem Zasługi,
Medalem Wojska,
Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921.




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion