Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
SĘDZIAK, Stanisław.


SĘDZIAK, Stanisław.

Podpułkownik służby stałej piechoty.



Pseudonimy: „Warta”, „Wola”, „Oset”, „Oswald”, „Wojna”, „S-2”, T”, vel Stanisław Sędziszowski, vel Zaremba, vel Kulesza vel Czesław Noakowski, vel Stanisław Woliński.

Urodzony: 7 września 1913 r., w Gwizdałach, powiat węgrowski.

Zmarł: 2 sierpnia 1978 r., w Toruniu.


Promocje:

Podpułkownik dyplomowany.: 1 czerwca 1945 r.
Major dyplomowany.: 11 listopada 1944 r.
Kapitan dyplomowany.: ze starszeństwem 3 września 1942 r.
Porucznik dyplomowany.: ze starszeństwem od 20 marca 1941 r.
Podporucznik.: 15 października 1936 r.

Funkcje:

Uczeń w Korpusie Kadetów nr. 3 w Rawiczu.: 1930 - 1934 r.
Słuchacz w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej-Komorowie.: 1934 - 1936 r.
Dowódca plutonu w 7 Pułku Piechoty Legionów.: 15 października 1936 - 1938 r.
Dowódca plutonu w 9 kompanii, III Batalionu, 7 Pułku Piechoty Legionów (Chełm).: 1938 - 1939 r.
Dowódca 8 kompanii, III Batalionu, 95 Pułku Piechoty, 39 Dywizji Piechoty Rezerwy.: wrzesień 1939 r.
Oficer w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Coëtquidan (Francja).: 1940 r.
P.o. dowódcy Batalionu Szkoleniowego w Biggar.: ?? - ??
Dowódca plutonu w I Brygadzie Strzelców (Wlk. Brytania).: ?? - grudzień 1940 r.
Słuchacz I Kursu Wyższej Szkoły Wojennej.: 2 stycznia 1941 - 31 maja 1941 r.
Praktyka sztabowa w angielskiej 54 Dywizji Zmotoryzowanej.: ?? - grudzień 1941 r.
Zgłosił się do służby w okupowanym Kraju.: 16 grudnia 1941 r.
Szef sztabu Okręgu Nowogródek AK.: październik 1942 - 25 czerwca 1944 r.
P.o. Komendanta Okręgu/Podokręgu Nowogródek AK.: 28 sierpnia (formalnie) - listopad 1944 r.
Szef Oddziału III sztabu KOB Armii Krajowej Obywatelskiej.: luty 1945 - ??
Komendant Inspektoratu XIII Armii Krajowej Obywatelskiej.: ?? - ??
Szef Sztabu Komendy Armii Krajowej Obywatelskiej.: 2 marca 1945 - ??
Zastępca Delegata Okręgu Białystok Delegatury Sił Zbrojnych.: ?? - sierpień 1945 r.
Delegat Okręgu Białystok DSZ-AKO.: 2 sierpnia - październik 1945 r.
II Zastępca Prezesa Obszaru Centralnego WiN d/s. wojskowych (Warszawa).: październik - grudzień 1945 r.
I Zastępca Prezesa Obszaru Centralnego WiN.: 22 grudnia 1945 - 2 stycznia 1947 r. (aresztowany).

Opinie:

Notatki:

Syn Antoniego i Marii z domu Wolińskiej. Początkowo pobierał naukę w szkole powszechnej w rodzinnej miejscowości. Po ukończeniu 3 klasy, od 1924 r., uczył się w Gimnazjum w Grodnie, a od 1927 r., w III gimnazjum w Białymstoku. W latach 1930 - 1934 uczył się w Korpusie Kadetów Nr 3 w Rawiczu, gdzie w roku 1934 otrzymał świadectwo dojrzałości. W latach 1934 - 1936 kształcił się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komorowie.
15 października 1936 r., został awansowany do stopnia podporucznika służby stałej piechoty z przydziałem na stanowisko dowódcy plutonu w 7 pp. leg. w Chełmie. W latach 1938 - 1939 r., był dowódcą plutonu w 9 kompanii, III batalionu, 7 pp. Leg.

W Wojnie Obronnej 1939 r., brał udział jako dowódca 8 kompanii, III batalionu 95 pp. rez. walczącego w składzie składzie 39 DPRez. Walczył na Lubelszczyźnie, m. in. pod Krasnobrodem i w drugiej bitwie tomaszowskiej (22 - 27 września 1939 r.). Po kapitulacji 39 DPRez., ukrywał się w Chełmie i Sierpcu, gdzie przebywał do 8 grudnia 1939 r. Potem przez Warszawę i Kraków dotarł do Tarnowa, gdzie został aresztowany przez gestapo. Podczas konwoju udało mu się w tym samym dniu zbiec.
W nocy z 17 na 18 grudnia 1939 r., przekroczył granicę ze Słowacją, a następnie dotarł na Węgry, skąd przez Jugosławię ze Splitu drogą morską dotarł 7 lutego 1940 r., do Marsylii. We Francji wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych z przydziałem do Centrum Wyszkolenia Piechoty – Szkoła Podoficerska w Coëtquidan. Po klęsce Francji, 30 czerwca 1940 r., drogą morską ewakuował się do Wlk. Brytanii. Przybył do Biggar, gdzie początkowo pełnił obowiązki dowódcy batalionu szkolnego, natomiast już po zorganizowaniu I Brygady Strzelców został dowódcą plutonu w kompanii III batalionu, pełniąc tą do grudnia 1940 r.

W okresie od 2 stycznia do 31 maja 1941 r., był uczestnikiem I kursu Wyższej Szkoły Wojennej. Awansowany do stopnia porucznika dyplomowanego służby stałej piechoty ze starszeństwem od 20 marca 1941 r. Praktyki sztabowe odbywał do grudnia 1941 r., w angielskiej 54 Dyw. Zmotoryzowanej. W dniu 16 grudnia 1941 r., zgłosił się do pracy konspiracyjnej w Kraju. Odbył kurs w zakresie dywersji.
Zaprzysiężony w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Mianowany kapitanem dyplomowanym ze starszeństwem od 3 września 1942 r. W nocy z 3 na 4 września 1942 r., odbył skok na Placówkę Odbiorczą w rejonie Łyszkowic. Następnie przedostał się do Warszawy, gdzie przeszedł proces aklimatyzacyjny. W październiku 1942 r., został wyznaczony przez Komendę Główną AK na stanowisko szefa Sztabu Okręgu AK Nowogródek.

Na teren okręgu dotarł w grudniu 1942 r. Funkcję szefa sztabu pełnił do 25 czerwca 1944 r., następnie wyznaczony do pełnienia funkcji Komendanta Podokręgu Nowogródek AK. Jednocześnie do 15 kwietnia 1943 r., był Komendantem Obwodu AK Lida w Komendzie Okręgu Nowogródek AK. Po śmierci majora Macieja Kalenkiewicza „Kotwicza” pod Surokantami, w dniu 21 sierpnia do października 1944 r., p. o. Komendanta Podokręgu AK Nowogródek. 11 listopada 1944 r., mianowany majorem dyplomowanym służby stałej piechoty. W połowie października 1944 r., przekazał funkcję mjr. Wasilewskiemu „Bustromiakowi” i wyjechał do Wilna. Jako plutonowy Wojska Polskiego, pod nazwiskiem Stanisław Woliński wyjechał w listopadzie 1944 r., do Białegostoku. Utrzymywał kontakty organizacyjne z ppłk. „Prawdzicem”.

Po nawiązaniu kontaktów z ppłk. Ściegiennym „Lasem”, od lutego 1945 r., pełnił funkcję szefa Oddziału III sztabu KOB AKO oraz jednocześnie funkcję Inspektora Inspektoratu XIII /Przewodnik Rejonu „A” AKO. Po aresztowaniu ppłk. „Lasa”, od 2 marca 1945 r., pełnił także funkcję szefa sztabu okręgu AKO KOB. Po podporządkowaniu Okręgu Białystok AKO Delegatowi DSZ na Kraj został awansowany rozkazem nr 319 z 1 czerwca 1945 r., do stopnia podpułkownika dyplomowanego służby stałej piechoty.
Do sierpnia 1945 r., pełnił funkcję zastępcy płk. Władysława Liniarskiego, a po jego aresztowaniu od 2 sierpnia 1945 r., Delegata DSZ Okręgu Białystok AKO-DSZ. W październiku 1945 r., przekazał funkcję ppłk. Marianowi Świtalskiemu „Juhasowi” i wyjechał do Warszawy. Mieszkał przy ul. Ratuszowej. Od października 1945 r., był II zastępcą prezesa Obszaru Centralnego WiN d/s. wojskowych w Warszawie, ppłk. Józefa Rybickiego, a od 22 grudnia 1945 r., zastępcą prezesa Zarządu Obszaru Centralnego WiN. Funkcję tą pełnił do 4 stycznia 1947 r., czyli do dnia aresztowania przez funkcjonariuszy UB.

Po zatrzymaniu uwięziony w areszcie MBP, gdzie był przesłuchiwany do 11 stycznia 1947 r. Przyjęty do ZK Mokotów w dniu 11 I 1947.Aresztowany 11 I 1947. Postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydała z datą 11 I 1947 r., Naczelna Prokuratura Wojskowa w Warszawie sygn. Akt Pr 586/47. Przeszedł ciężkie, ubeckie śledztwo. Bity i maltretowany podczas przesłuchań, w celu wymuszenia obciążających go i innych zeznań.
W dniach 27 grudnia 1947 r., został sądzony przed WSR Warszawa. Wyrokiem tego "sądu" sygn. akt Sr 1476/47 z dnia 27 XII 1947 skazany na karę śmierci, zamienioną na podstawie amnestii z 22 II 1947 r., na karę dożywotniego więzienia. Skazany z art. 86 § 1 i 2 KKWP oraz art. 7 MKK. Więziony na Mokotowie, skąd został 16 sierpnia 1948 r., przetransportowany do Centralnego Więzienia Karnego we Wronkach. Przybył z karą dożywocia.

Początek wykonania kary wyznaczono na 27 XII 1947. 21 października 1948 r., z CWK Wronki wywieziony szostał, wraz z aktami, do ZK Mokotów. Przywieziony ponownie do CWK Wronki 12 stycznia 1949 r. Wywieziony 2 października 1954 z CWK Wronki do ZK Mokotów. Do CWK Rawicz przybył 25 listopada 1954 r., a już 25 sierpnia 1955 r., wywieziony z CWK Rawicz do ZK Strzelce Opolskie.
7 maja 1956 r., Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie, na posiedzeniu niejawnym na podstawie amnestii z 27 IV 1956 r., złagodził mu karę dożywotniego więzienia na karę 12 lat więzienia. Rada Państwa decyzją z 24 kwietnia 1957 r., skorzystała z prawa łaski, zawieszając wykonanie reszty kary na okres 2 lat. Zwolniony z ZK Strzelce Opolskie 29 kwietnia 1957 r. Od 1 grudnia tego roku pracował w Zjednoczonych Zakładach „Inco”, na stanowisku inspektora rewindykacji beczek w Oddziale Produkcji Impregnatów „Tetra” w Warszawie.

Od 1 września 1962 r., pracował jako inspektor kontroli obrotu opakowań na woj. warszawskie i bydgoskie. Od 1 stycznia 1970 r., był starszym inspektorem informacji technicznej, a od 1 grudnia 1970 r., akwizytorem w Biurze Zbytu Zespołu Chemii Zjednoczonych Zespołów Gospodarczych. Z dniem 12 marca 1971 r., przeszedł na rentę inwalidzką. Zmarł w Toruniu 2 sierpnia 1978 r. Pochowany na miejscowym cmentarzu.

Żonaty od 1957 z Wandą z Mizgierów. Z tego związku miał synów; Andrzeja /1958/, Sławomira /1961/ i córkę Zofię /1968/ Autor pracy pt. Działalność Nowogródzkiego Okręgu AK.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari V klasy,
Krzyż Walecznych (dwukrotnie).




powrót do spisu treści


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion