Nr ISSN 2082-7431
Serwis Polska Podziemna
Dział "Postacie".
TUMIDAJSKI, Kazimierz Antoni.



TUMIDAJSKI, Kazimierz Antoni

Generał Brygady.



Pseudonimy: „Edmund”, „Edward”, „Maciej”, „Marcin” vel Kazimierz Grabowski.

Urodzony: 28 lutego 1897 r., w Radłowie, powiat Tarnów.

Zmarł: 4 lipca 1947 r. szpital w Skopino.


Promocje:

Generał Brygady.: 28 września 1994 r., (pośmiertnie).
Pułkownik.: 11 listopada 1943 r.
Podpułkownik.: ze starszeństwem od 11 listopada 1940 r.
Major.: 1 stycznia 1932 r.
Kapitan.: 15 sierpnia 1924 r.
Porucznik.: ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.
Podporucznik.:

Funkcje:

Wstępuje do Legionów Polskich.: sierpień 1914 r.
Służba w 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich.: sierpień 1914 - 1 luty 1916 r.
Służba w 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich.: luty 1916 - lipiec 1917 r.
Służba w armii austriackiej.: ?? - 4 marca 1918 r.
Służba w II Korpusie Polskim.: ?? - ??
Służba w Oddziale Lotnym KN-3 Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie.: maj 1918 - ??
Wstępuje w szeregi Wojska Polskiego.: listopad 1918 r.
Oficer w sztabie Dowództwa Frontu Wołyńskiego.: ?? - ??
Oficer w Oddziale II sztabu 3 Armii.: ?? - ??
Uczestnik kursu dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: ?? - ??
Służba w 6 Pułku Piechoty Legionów (Wilno).: ?? - ??
Oficer w Oddziale V Ministerstwa Spraw Wojskowych (Warszawa).: ?? - ??
Oficer w sztabie DOK IX Brześć nad Bugiem.: ?? - ??
Oficer w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych (Warszawa).: ?? - ??
Kwatermistrz w 36 Pułku Piechoty (Warszawa).: 1929 - ??
Uczestnik kursu dla dowódców batalionu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.: ?? - ??
Dowódca III Batalionu 2 Pułku Strzelców Podhalańskich (Olechowce k/Sanoka).: maj 1934 - 9 września 1939 r.
Zaprzysiężony w szeregi Służby Zwycięstwu Polski.: jesień 1939 r.
Komendant Inspektoratu Tarnów, Okręgu Kraków SZP/ZWZ.: grudzień 1939 - wiosna 1940 r.
II Zastępca Kierownika Walki Czynnej w sztabie Obszaru nr IV (Południe).: wiosna 1940 - marzec 1941 r.
Szef sztabu Komendy Okręgu Lublin ZWZ-AK.: marzec 1941 - grudzień 1942 r.
Komendant Okręgu Lublin AK.: styczeń 1943 - 6 sierpnia 1944 r. (aresztowany).

Opinie:

Tadeusz Żeńczykowski szef Akcji "N" w BiP Komendy Głównej AK:

„Trzeba stwierdzić, że potrafił doskonale kierować okręgiem i to w sposób spokojny, bez żadnych zgrzytów organizacyjnych, które mogłaby wywołać nieraz akcja scaleniowa. Ze stronnictwami politycznymi i Delegaturą Rządu współpracował w pełnej harmonii (…) Był typem oficera, który w trudnych warunkach konspiracji – choć niewidzialny bezpośrednio – potrafił wywierać wpływ na podkomendnych i zyskiwać wśród nich autorytet. Jego rozkazy miały siłę przekonywania a nie tylko komenderowania”.

Notatki:

Syn Karola (działacza społecznego, handlowca) i Magdaleny z domu Jawień. Uczęszczał do I Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. 8 sierpnia 1914 r., wstąpił do Legionów Polskich. Wcielony do 2 pp. Legionów, w którego szeregach przeszedł całą kampanię karpacką i besarabską. Z dniem 1 lutego 1916 r., został przeniesiony do 6 pp. Legionów. Uczestniczył w walkach na Wołyniu, gdzie za odwagę i organizację skutecznego oporu w czasie szarży kozackiej pod Maniewiczami został odznaczony Virtuti Militari V klasy. W październiku 1916 r., został wycofany wraz z 6 pp. Leg. z frontu do Baranowicz, a następnie w listopadzie 1916, na teren Królestwa Polskiego.
Po kryzysie przysięgowym, w lipcu 1917 r., został internowany w obozie w Szczypiornie, następnie jako poddany austriacki wcielony do armii austriackiej, skąd zbiegł 4 marca 1918 r., i przedarł się do II Korpusu Polskiego gen. Józefa Hallera. Uczestniczył w bitwie pod Kaniowem, gdzie dostał się do niewoli niemieckiej. Po udanej ucieczce, w maju 1918 r., wstąpił do lotnego oddziału KN-3 Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie, dowodzonym przez Leopolda Lisa-Kulę.

Od listopada 1918 r., służył w Wojsku Polskim. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, początkowo w sztabie Dowództwa Frontu Wołyńskiego, potem w Oddziale II sztabu 3 Armii oraz Grupy Operacyjnej gen. Edwarda Śmigłego-Rydza. Po zakończeniu wojny pozostał w służbie stałej.
Zweryfikowany w stopniu porucznika służby stałej. Ukończył w Rembertowie kurs dowódców kompanii. 15 sierpnia 1924 r., został awansowany do stopnia kapitana służby stałej piechoty. Służył kolejno w: 6 pp. Leg. w Wilnie, Oddziale V Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, sztabie DOK IX w Brześciu n/Bugiem, potem w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie.
W 1929 r., przeniesiony do 36 pp. w Warszawie na stanowisko kwatermistrza pułku. 1 stycznia 1932 r., został awansowany do stopnia majora służby stałej piechoty. Po ukończeniu kursu dla dowódców batalionu w Rembertowie, w maju 1934 r., został mianowany dowódcą III batalionu 2 psp. w Olechowcach k/Sanoka.

III Batalionem dowodził także podczas Wojny Obronnej 1939 r. W tym czasie podległa mu jednostka weszła w skład 156 pp. rez., dowodzonego przez ppłk Waleriana Młyńca. Na czele swojego batalionu przeszedł szlak bojowy 21 DP Górskiej: walczył pod Bochnią, Brzeskiem i w lasach radłowskich nad Dunajcem, gdzie jego jednostka, w dniu 9 września została otoczona i rozbita przez Niemców.
Udało mu się wydostać z okrążenia i przedostać się do Tarnowa. Od jesieni 1939 r., podjął działalność konspiracyjną w Służbie Zwycięstwu Polski. Był współorganizatorem struktur konspiracyjnych na terenie powiatów: tarnowskiego, brzeskiego i dąbrowskiego. Od grudnia 1939 r., pełnił funkcję Komendanta Inspektoratu Tarnów ZWZ. Zagrożony aresztowaniem został przeniesiony, wiosną 1940 r., do Krakowa i mianowany II Zastępcą (do spraw Zaolzia, COP i Małopolski) Kierownika Walki Czynnej (ppłk. Kazimierza Pluty-Czachowskiego) Obszaru Południowego ZWZ.

Awansowany przez Komendę Główną ZWZ do stopnia podpułkownika służby stałej piechoty ze starszeństwem od 11 listopada 1940 r. W końcu marca 1941 r., został przeniesiony do Lublina na stanowisko szefa sztabu Okręgu ZWZ/AK Lublin. Od stycznia 1943 pod pseudonimem „Marcin” pełnił funkcję Komendanta Okręgu AK Lublin. 11 listopada 1943 r., został awansowany do stopnia pułkownika służby stałej piechoty.
Po wkroczeniu wojsk sowieckich został podstępnie aresztowany w dniu 6 sierpnia 1944 r., przez NKWD i wywieziony do więzienia Lefortowo w Moskwie, potem do obozu w Charkowie, a 4 stycznia 1946 r., do obozu nr 178 w Riazaniu-Diagilewie, skąd odesłano go, w dniu 2 lipca 1947 r., do szpitala specjalnego Nr 4791 w Skopino, gdzie w dniu 4 lipca 1947 r., został zamordowany, podczas przymusowego karmienia.

Pochowany na cmentarzu w Skopino. W 1990 r., jego grób zidentyfikowano, prochy ekshumowano i 13 września 1991 r., przeniesiono na cmentarz wojskowy przy ul. Lipowej w Lublinie. Jego pamięć uczczono tablicą zamontowaną w kościele w Lublinie oraz nadaniem jego imienia, nazwom ulic w Lublinie i Radłowie. Rozkazem Naczelnego Wodza Wojska Polskiego z 24 września 1944 r., został awansowany do stopnia generała brygady. Był żonaty z Janiną Oborską. Mieli syna Leszka (ur. 1921 r.) zamordowanego 3 grudnia 1943 r., żołnierza Kedywu, oraz córkę Wandę (ur. 1923 r.), żołnierza AK, więźniarkę Ravenbrück.

Odznaczenia m.in.:

Virtuti Militari IV klasy,
Virtuti Militari V klasy (nr 6 445),
Krzyż Niepodległości z Mieczami,
Krzyż Walecznych (czterokrotnie),
Złoty Krzyż Zasługi,
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 - 1921,
Medal 10-lecia Odzyskania Niepodległości,
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie w 2011 r.),
Krzyż Armii Krajowej (pośmiertnie).




powrót.


© copyright 2005 - 2007, Radosław ""Butryk"" Butryński
Design by Scypion