Oddział I - Organizacyjny "Organy".

Szefowie:

ppłk Jerzy Wukiczewicz-Sarap "Albin".: czerwiec - lipiec 1942 r.
ppłk Stanisław Ciecierski "Jerzy".: lipiec 1942 - styczeń 1945 r.

W związku z zadaniami, jakimi Komenda Obszaru została obarczona w nowych planach powstania powszechnego, jej Oddział I został poszerzony o nowe człony.
Utworzony został Referat Personalny, którego kierownictwo objął kpt. Jan Łączyński "Tadeusz" a także Referat Organizacyjny z mjr. Aleksadndrem Hawryłkiewiczem "Sewerynem" na czele.
Odrębny status otrzymała także, bardzo istotna, akcja scaleniowa, której sprawami kierował od stycznia 1943 r., mjr. Andrzej Grochowski "Fidelis".

Zakres kompetencyjny Oddziału I był ogromny, co spowodowało znaczną intensyfikację jego działalności. Na taki stan rzeczy składało się powstanie nowych komórek Oddziału, nadzór nad Podokręgami, nadzór nad wcielaniem nowych organizacji w szeregi ZWZ - AK, a także prowadzenie prac nad odtworzeniem sił zbrojnych i sprawowanie pieczy nad Wojskową Służbą Kobiet.

Oddział II - Wywiad i kontrwywiad "Knajpa", "Ciemnia", "Winda".

Szefowie:

kpt. Tadeusz Sztumberk-Rychter "Miłosz".: styczeń - marzec 1942 r.
ppłk Czesław Czajkowski "Szeremeta", "Rentgen", "Docent" - kwiecień 1942 - 1 sierpnia 1944 r.

A) Wywiad.

Szefowie:

kpt. J.Cieszko ""Jordan".: ?? - luty 1942 r.
kpt. Tadeusz Sztumberk-Rychter "Miłosz".: marzec 1942 - jesień 1942 r.

Od marca 1943 r. vacat.

Podstawą prac Oddziału były meldunki napływające od własnych ekip wywiadowczych, odpowiednio rozbudowanych na szczeblu podokręgów i obwodów. Pracę wywiadowczą prowadzili przeważnie fachowcy, oficerowie i podoficerowie służby stałej, rozmieszczeni na wybranych punktach i najczęściej korzystający z usług polskiego personelu kolejowego, zatrudnianego przez Niemców, a także osób pracujących w przemyśle. Niejednokrotnie praca Oddziału zazębiała się z pracą wywiadowczą Referatu Lotnictwa, Wydziału Wojskowego, czy też kwatermistrzostwa. Wszytkie dane wywiadowcze z terenu uporządkowywano i przesyłano do Oddziału II Komendy Głównej.

Głównym celem wywiadu ofensywnego pozostawała nadal infiltracja i rozpoznanie garnizonów niemieckich, lotnisk, magazynów, zakładów przemysłu zbrojeniowego, znajdujących się w granicach Obszaru.

B) Kontrwywiad.

Szefowie:

por. Bronisław Mraczek "Janosik", "Janusz".: sierpień/wrzesień 1940 - początek 1942 r.
kpt./mjr Alfred Mieczysław Klausal "Baron", "Mecenas".: początek 1942 - czerwiec 1944 r.

Zastępca:

- Wacław Osiński "Kawka", "Kos", "Sędzia".: ?? - ??

Główne zadania kontrwywiadu polegały na:

- ostrzeganiu poszczególnych komorek Obszaru i pojedynczych jego pracowników przed zagrożeniem ze strony władz niemieckich.
- piecza nad bezpieczeństwem własnej organizacji oraz zabezpieczenie jej przed próbami infiltracji ze strony konfidentów nieprzyjacielskich służb.
- ostrzeganiu zainteresownych Oddziałów i komórek Komendy Obszaru o planowanych przez aparat niemiecki masowych akcjach represyjnych (łapanki, rewizje).
- likwidacji konfidentów i agentow niemieckich a także zdrajców, delatorów i współpracowników niemieckich.

Zadania te realizowanie były głównie poprzez stałą obserwację przeprowadzaną za pomocą swoich wywiadowców w więzieniach, aresztach, urzędach i przedsiębiorstwach niemieckich. Innym, bardzo cennym źródłem informacji, byli stali lub przygodni informatorzy - werbowani najczęściej spośród policjantów granatowych lub pracowników poczty, gdzie starano się zakładać komórki konspiracyjne, wyłapujące donosy pisane do władz niemieckich.

Kwestię odpowiedzianości za czyny konfidentów, zdrajców i donosicieli, rozpatrywał Wojskowy Sąd Specjalny, a sprawy nie dotyczące wojska Cywilny Sąd Karny Specjalny. Wyroki śmierci, zatwierdzone przez oba sądy wykonywane były najczęściej przez zespoły Związku Odwetu (później Kedywu), a także, a może przede wszystkim przez grupę likwidacyjną zainstalowaną przy Oddziale II Komendy Obszaru.
Grupa taka powstała już, mniej więcej w połowie 1942 r., jako tzw. oddział "Aleksandra". Dowódcą został mianowany por. Aleksander Dakowski "Aleksander". W jej skład wchodziło wówczas 8 żołnierzy, w tym 5 z nich wcześniej była członkami oddziału Bohdana Rogolińskiego "Szarego. W skład grupy wchodził dwuosobowy zespół wywiadowczy, którym dowodził N.N. "Garbaty", oraz zespół bojowy, liczący 6 osób pod bezpośrednim dowództwem "Aleksandra".

W połowie 1943 r., po odejściu Dakowskiego do Komendy Głównej, dowództwo nad grupą objął ppor. Roman Rozmiłowski "Srebrny", " Roman", "Zawada". Pod jego dowództwem grupa likwidacyjna rozrosła się znacznie i przed samym powstaniem liczyła 40 żołnierzy. W powstaniu brała udział jako II pluton kompanii ochrony sztabu Komendy Obszaru Warszawskiego "Koszta".

Do zadań kontrwywiadu należała również walka z pospolitym bandytyzmem, który z czasem zaczął osiągać bardzo poważne rozmiary, stając się istną zmorą dla mieszkańców miast, miasteczek i wsi. Meldunki dotyczące napadów rabunkowych były kierowane do Wojskowego Sądu Specjalnego, a ich sprawcy po wydaniu wyroku likwidowani.

Inną, bardzo ważną kwestią było przeprowadzenie rozpoznania innych organizacji podziemnych, przede wszystkim ich charakteru, struktury organizacyjnej i wojskowej. Ze zrozumiałych względów podyktowane to było koniecznością uzyskania informacji, czy dana organizacja nie miała charakteru konfidenckiej, oraz czy nie uległa jakimkolwiek wpływom nieprzyjaciela, co równałoby się możliwością nawiązania z nią współpracy i wcielenia do szeregów AK. Po otrzymaniu pozytywnych meldunków, rozpracowywanie danej organizacji przerywano. Nie tyczyło to oczywiście organizacji, które były w opozycji do Armii Krajowej (do połowy 1943 r., Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie - również do połowy 1943 r., Narodowe Siły Zbrojne) i wrogich (np. Polska Partia Robotnicza i jej GL/AL).

W marcu 1943., przy Oddziale II uruchomiono dla struktur terenowych, jak i dla Sztabu Komendy Obszaru komórkę legalizacyjną, zakamuflowaną pod kryptonimem "Park". Jej zadaniem było wyrabianie niezbędnych dla prac wywiadu i kontrwywiadu dokumentów oraz dowodów.

W początkowym okresie istnienia Oddziału, wystąpiły bardzo poważne konflikty personalne, które z wiadomych przyczyn rzutowały na pracę wywiadowczą i kontrwywiadowczą. Według wspomnień komendanta obszaru, działalność szefa kontrwywiadu, mjr. Klausala, który został odkomenderowany z Komendy Głównej w styczniu 1942 r., była powodem zatargów i nieporozumień z kpt. Sztumberk - Rychterem oraz innymi pracownikami Sztabu Komendy Obszaru. Spowodowane to było niezależnymi działaniami Klausala, który główny wysiłek prac kontwywiadu skierował na rozpracowywanie innych organizacji konspiracyjnych, zaniedbując zabezpieczenie własnej, co jest przecież głównym zadaniem kontrwywiadowczym.
Taki obrót sprawy spowodował reakcję komendanta obszaru, który zwrócił się do KG AK o zastąpienie mjra Klausala innym oficerem. Sprawę załatwiono jednak połowicznie i niejako wbrew postulatom gen. Skroczyńskiego, gdyż na szefa Oddziału II mianowano ppłk. Czajkowskiego. Kpt. Sztumberk - Rychter (dotychczasowy szef Odziału) został mianowany szefem wywiadu, zaś mjr Klausal nadal pozostał na czele wywiadu defensywnego.

Oddział III - Operacyjno - Szkoleniowy.

Szefowie:

kpt. Wojciech Borzobohaty "Jelita".: styczeń 1942 - grudzień 1943 r.
mjr dypl. cichociemny Stefan Mich "Kmita", "Okoń".: grudzień 1943 - 2 październik 1944 r.

Zastępcy:

kpt. Tadeusz Perdzyński "Tarnawa", "Tomir".: ?? - połowa 1942 r.
mjr. dypl. cichociemny Stefan Mich "Kmita", "Okoń".: połowa 1942 - grudzień 1943 r.

Podstawą działalności Oddziału było odpowiednie przygotowanie sił żywych Obszaru, do walki określonej w kolejnych planach powstania powszechnego, a także później w planie "Burza".
W praktyce należało więc wyszkolić dowódców oraz żołnierzy, na jak najlepszym poziomie, by byli w pełni przygotowani do realizacji czekających ich zadań. Proces szkoleniowy w Obszarze, rozpoczęto już w czerwcu 1942 r., ćwiczeniami aplikacyjnymi dla komendantów podokręgów i inspektorów, przeprowadzonymi osobiście przez komendanta Obszaru.
W następnych miesiącach podobne ćwiczenia zorganizowano na wszystkich szczeblach dowodzenia. Równolegle, inspektorzy Oddziału III przeprowadzili szereg inspekcji w terenie, sprawdzając stan organizacyjny, uzbrojenie, oraz przygotowanie obwodów do działań powstańczych.
W tym samym, 1942 r., nastąpił podział na poszczególne ogniska walki oraz zakończono organizację dowodzenia w czasie powstania. W związku z tym główny nacisk położono na ukończenie przez dowódców wszystkich szczebli, opracowania swoich zadań w przyszłych walkach. Wyjątkiem od tej reguły był Podokręg Północny, w którym nastąpiła poważna dezorganizacja struktur. Był to skutek konfliktu pomiędzy ppłk. Tabaczyńskim a mjr Nakoniecznikoffem-Klukowskim. Poprawa sytuacji szkoleniowej nastąpiła dopiero po ustabilizowaniu się sytuacji.
W drugiej połowie 1942 r., rozpoczęto drugi etap szkoleniowy, czyli ogólny instruktaż szeregowych i podoficerów w ramach sekcji i drużyn. Aby ułatwić to trudne zadanie, został wydany rozkaz organizacyjny, do którego dołączono załącznik, opracowany przez Oddział III, a zawierający szczegółowy program na wszystkie szkolenia.
W samym szkoleniu szczególny nacisk położono na sposoby użycia broni ręcznej polskiej, niemieckiej i angielskiej. Szkolenie szeregowych łączności i saperów zostało uregulowane oddzielnymi programami szczegółowymi.
Dla wyeliminowania problemów kadrowych w pionie drużyn i plutonów w pierwszych miesiącach 1942 r., utworzono Zastępczą Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty. Mimo skróconego czas trwania kursów (6-9 miesięcy), szkołom tym udało się wydać szereg doskonałych dowódców. Zastępcze kursy Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty utworzo w podokręgu wschodnim, zachodnim oraz Okręgu Warszawa.
1 grudnia 1942 r., z inicjatywy mjr Borzobohatego, przy sztabie Komendy Obszaru utworzono kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty "Ojców - Szkoła", która zgodnie z intecjami pomysłodawcy miała być kompanią sztabową. Kurs zapewnił kadrę dla przyszłej kompanii sztabowej "Koszta" (15 podchorążych). W tym samym czasie prowadzono kursy szkół podchorążych, odbywające się zarówno w terenie jak i przy Komendzie Obszaru.

Oddział IV - Kwatermistrzostwo "Spiżarnia".

Szef:

mjr dypl. Aleksander Niżyński "Aleksander", "Ekonom".: ?? - 2 października 1944 r.

Podobnie jak w przypadku pozostałych oddziałów, tak i kwatermistrzostwo ulegało systematycznej rozbudowie, co było skutkiem przygotowań do powstania powszechnego. Od lipca 1942 r., Oddział IV zaczął przestawiać się z zagadnień gospodarczych, jakie spełniał w okresie Okręgu Warszawa - Województwo, na pracę kwatermistrzostwa.
Kwatermistrze wszystkich szczebli strukturalnych, służbowo podlegali bezpośrednio dowódcy danego szczebla (obszaru, okręgu, podokręgu, obwodu).
Na najwyższym z nich, czyli na szczeblu obszaru, głównym zadaniem kwatermistrza, była koordynnacja działań kwatermistrzostwa okręgów i podokręgów.

We wczesnym okresie istnienia Obszaru Warszawskiego, prace Oddziału IV, skupione były głównie na organizacji służb kwatermistrzowskich w podokręgach oraz nad ich przygotowaniem do prac nad założeniami rozkazu Komendy Głównej, dotyczącego odtwarzania Sił Zbrojnych w Kraju ("R-5"). Dodatkowo wydano szereg zarządzeń, głównie w formie ustnej, dotyczących materiałowego wyposażenia oddziałów na okres odtwarzania sił zbrojnych. W tym celu podjęto prace nad ujęciem w ewidencji własnych zasobów materiałowych, jak i okupanta, korzystając z informacji Oddziału II i VII. Jednak z powodu dużych braków informacyjnych na początku 1943 r., zdecydowano się, wspólnie z Oddziałem VII, na utworzenie własnego wywiadu gospodarczego w terenie
Pozyskane tą drogą informacje, umożliwiły ujęcie w ewidencję wszelkich zasobów z terenu, łącznie z zakładami pracującymi lub mogącymi pracować na potrzeby wojska.

Kwatermistrzostwo obszaru podzielono na:

Referat Organizacyjny.

Referat Materiałowy.

Zajmujacy się zagadnieniami zasobów materiałowych i gospodarczych na terenie obszaru.

Referat Transportu.

Mający pod sobą sprawy szlaków komunikacyjnych i przerzuty wojsk.

Oprócz referatów przeprowadzono również podział na szefostwa:

Szefostwo Motorowe.

Szefowie:

- N.N. "Skorupski".
por. inż. Witold Rychter "Roszkowski".

Powstało w styczniu 1943 r. Na skutek donosu, który zdekonspirował kierownika szefostwa (N.N. "Skorupski"), uległo ono całkowitej reorganizacji stając się Ośrodkiem Motoryzacyjnym Obszaru z por. inż. Witoldem Rychterem "Roszkowskim" na czele.

Praca ośrodka polegała głównie na rekrutacji sił fachowych w celu stworzenia kadry instruktorskiej zarówno na czas konspiracji, jak i w okresie odtwarzania służby motorowej, objętych rozkazem "R-5". Wobec niedostatecznej liczby fachowych kierowców, ośrodek prowadził także nabór wśród niewykwalifikowanych, którzy poza normalnym szkoleniem wojskowym, skierowni zostali na prywatne kursy kierowców samochodowych.

Ośrodek prowadził również ewidencję warsztatów sprzętu motorowego, garaży i znajdującego się w nich taboru instytucji prywatnych i komunalnych - zarówno w Warszawie, jak i w poszczególnych obwodach.
Wyniki działalności Szefostwa Motorowego były bardzo dobre, bowiem już pod koniec 1943 r., można było przygotować zawiązki dla dywizjonu motorowego, przeiwdzianego w rozkanie "R-5". Przygotowania te objęły 5 parków motorowych dla 8, 9 i 26 DP oraz Mazowieckiej Zmotoryzowanej Brygady Kawalerii i Brygady Pancerno - Motorowej "R".
Na dzień 1 sierpnia 1944 r., stan osobowy ośrodka wynosił 2 000 żołnierzy w tym 300 oficerów i 60 podoficerów.

Szefostwo Taborów i remontów.

Szefostwo to skoncentrowało się na organizacji poboru i zakupu koni oraz wozów w okresie powstania. W planach było sformowanie 20 kolumn taborowych, po 60 wozów każda. Aby zrealizować te zalożenia opracowano dla komendantów obwodów instrukcję dotyczącą mobilizacji koni, wozów, i uprzęży oraz instrukcję dla komisji poborowych.

Szefostwo Sanitarne.

Priorytetami dla działalności Szefostwa Sanitarnego były:

- zapewnienie opieki lekarskiej chorym i rannym żołnierzom Obszaru w czasie konspiracji.
- przygotowanie potrzebnej liczby lekarzy, patroli sanitarnych, szpitali, narzędzi i środków medycznych na okres powstania powszechnego, a następnie odtwarzania sił zbrojnych.
- przeprowadzenie przeglądów lekarskich oraz leczenie rannych i chorych w okresie walk jawnych.

Dla realizacji tych wytycznych Szefostwo Sanitarne nawiązało ścisłą współracę z Wojskową Służbą Kobiet oraz ze służbą sanitarną Opieki Spolecznej Wydziału Wojskowego Komendy Obszaru. Dodatkowo przeprowadziło ono szczegółową kontrolę organizacji służby zdrowia w poszczególnych obwodach oraz poczyniło odpowiednie starania w celu dokonania zakupów środków leczniczych.

Szefostwo Intendentury.

Głównymi zadaniami intendentury, było gromadzenie i prowadzenie ewidencji materialów własnych, jak i niemieckich (umundurowanie, żywność, furaż, ekwipunek) a także prowadzenie gospodarki pieniężnej.

Przydzielone Obszarowi pieniądze wydatkowano na fundusz płac oraz na zakup broni, amunicji i sprzętu wojennego, dokonywanego przez Komendę Obszaru jak i obwody, a częściowo również na produkcję butelek zapalających oraz granatów ręcznych.
Oprócz tego środki pieniężne szły na szkolenie kierowców na normalnych kursach samochodowych, zakup medykamentów, zestawów chirurgicznych, wyposażenia patroli sanitarnych oraz na inne potrzeby związane z rozbudową sił Obszaru i prowadzeniem walki bieżącej.
Na Oddziale IV spoczywal również obowiązek organizowania pomocy materialnej.

* Jako ciekawostkę podam, że największe sumy w budżecie pochłaniał fundusz osobowy, aczkolwiek, jak na ówczesne warunki pensje nie były wysokie. I tak: Komendant Obszaru gen. Skroczyński pobierał miesięcznie ogółem 3 325 zł. (stan z maja 1943 r.), a jego szef sztabu 4 125 zł. (różnica wynikała z wyższego dodatku mieszkaniowego). Pobory szefów oddziałów i refereratów wynosiły od 2 300 - 4 500 zł.

Oddział V Łączność "Kamerton".

Szef:

ppłk Kazimierz Hojarski "Chlebowki", "Bochnicki".: styczeń 1942 - 2 października 1944 r.

Zastępca:

kpt. Piotrowicz "Filip".: ?? - ??

Łączność konspiracyjna "Pensjonat".

Szefowe:

- Stefania Frołowicz-Hajkowicz "Ewa".: ?? - marzec 1943 r.
- Halina Nowicka "Maria".: 15 kwietnia 1943 - ??

Zgodnie z założeniami planu powstania powszechnego, zdecydowano się na utrzymywanie łączności pomiędzy Komendą Obszaru a podokręgami, za pomocą radiostacji, które jedynie w sytuacjach alarmowych miały być dblowane kurierami. Inaczej wyglądać miała łączność wewnątrz sztabu Komendy Obszaru, z Okręgiem Warszawa i z Komendą Główną. Tutaj głównym środkiem były łączniczki z "Pensjonatu".
Po wszystkie dostępne możliwości sięgnięto tylko w łączności wewnątrz podokręgów, gdzie wykorzystywano zarówno radiostacje jak i kurierów oraz łączniczki.

Dzięki doskonałej organizacji, praca łączności konspiracyjnej Obszaru przebiegała bardzo sprawnie. Wymiana korespondencji napotkała trudności jedynie na linii Komenda Obszaru - Podokręg Północ, ale dzięki poświęceniu wielu ludzi, przerwy w ruchu korespondencji nie były długie i to mimo częstych aresztowań i likwidacji tras łącznosci.
W celu eliminacji zagrożeń ze strony okupanta, do minimum, a także dla ulepszenia przepływu korespondecji szef sztabu Komendy Obszaru wydał dnia 3 lipca 1943 r., instrukcję regulującą pracę punktów kontaktowych "sklepów" oraz łączniczek.

W mysl założeń instrukcji należało zastosować się do następujących zasad:

a) Decentralizacja punktów kontaktowych.
b) Zmniejszenie liczby łączniczek chodzących regularnie do danego lokalu kontaktowego.
c) Wytyczenie jak najkrótszych tras korespondencji.
d) Dostarczanie korespondencji do własciwego punktu przeznaczenia możliwie jeszcze tego samego dnia.
e) Dostosowanie godzin urzędowania poszczególnych dowódców, szefów i kierowników do godzin urzędowania poczty.
f) Nie przeciążanie sieci alarmowej, która służyć miała tylko do spraw związanych z bezpieczeństwem.
Dodatkowo łączniczkom stanowczo zabroniono kontaktowania się na ulicy, w bramach, na przystankach tramwajowych i w lokalach publicznych. Do spotkań mogło dojść jedynie w punktach kontaktowych, mieszczących się w lokalach prywatnych.

Komendanci podokręgów mieli za zadanie zorganizować służbę łączności konspiracyjnej u siebie w taki sposób, by kontakty z obwodami były utrzymane minimum dwa razy w tygodniu.

Łączność operacyjna.

Szef:

mjr/pplk Kazimierz Hojarski "Chlebowski", "Bochnicki".

Jednym z głównych zadań Oddziału V była organizacja łączności operacyjnej.
20 marca 1943 r., rozkazem płk Dobrowolskiego (szef sztabu Komendy Obszaru), do łączności operacyjnej włączono komórkę sztafetową, organizacyjnie należącą dotychczas, do łączności konspiracyjnej.
Podstawowym problemem, przy organizacji łączności operacyjnej, było zmontowanie odpowiedniego zespołu radiotelegrafistów i szyfrantek. Poza tym kurierom z komórki sztafetowej musiano zapewnić ściśle określoną liczbę rowerów oraz przygotować punkty przeprawy przez Wisłę, na wypadek blokady mostów w Warszawie.

Niezbędnych radiotelegrafistów pozyskano dzięki przydziałowi Komendy Głównej, która na potrzeby Obszaru wyasygnowała 4 oficerów i 2 podoficerów. Byli to: ppor. "Kłos" N.N., ppor. "Świerk" N.N., ppor/por. cichociemny Anatol Makarenko "Gożobik", ppor./por. cichociemny Leszek Starzyński "Malawa", sierż. "Apolinary" N.N., kpr. Jan Markiewicz "Jan".
Poza tym przydziałem, Komenda Obszaru zdecydowała się także na przeprowadzenie naboru specjalistów spośród podległych sobie żołnierzy. W tym celu wydano rozkaz z dnia 12 lipca 1943 r., do wszystkich komendantów podokręgów i pododdziałów, którzy zostali zobowiązani zwolnić wszystkich oficerów i podchorążych wojsk łączności z zajmowanych przez nich, dotychczasowych funkcji - poza etatowymi, przewidzianymi dla łączności - i zgłosić ich do Oddziału I sztabu Komendy Obszaru. Tak samo rzecz miała się z podoficerami łączności, których po zwolnieniu z dotychczas zajmowanych funkcji w linii, skupiono w sekcjach lub drużynach, na równi z innymi specjalistami.

Pomimo tych wysiłków, brak fachowej kadry łącznościowców, ciągle dawał się mocno we znaki. Jedyną możliwością rozwiązania tego problemu stała się organizacja konspiracyjnego szkolenia personelu radiotelegraficznego. Wytypowani kursanci, poczynając od 1943 r., praktykę odbywali przy nadawaniu i odbieraniu korespondencji wymienianej pomiędzy Komenda Główną a dowództwem w Londynie.
W roku 1943 udało się utworzyć trzy plutony radiotelegraficzne, w tym dwa w podokręgu wschodnim oraz jeden w zachodnim. W drugiej połowie lipca 1944 r., zmontowano drugi pluton w podokręgu zachodnim.

Szkolenie szyfrantek odbywało się kilkoma etapami. W pierwszej kolejności na kursach instruktorskich, organizowanych przez Komendę Główną przeszkolono kilka, wytypowanych przez Komendę Obszaru kursantek, które z kolei stały się instruktorkami dla szyfrantek przeznaczonych zarówno dla sztabu Komendy Obszaru, jak i dla komend podokręgów.

Oddział VI. BIP - Prasa i Propaganda.

(8 własnych tygodników informacyjnych, 1 tygodnik instruktażowo - wojskowy.)

Szef:

kpt. Aleksander Bartoszuk "Bazyli", "Borys".: styczeń 1942 - 2 października 1944 r.

Po przemianowaniu Okręgu "Morskie Oko" na Obszar Warszawa struktura Oddziału VI uległa pewnym zmianom. Mowa tutaj przede wszystkim o utworzeniu przy sztabach komend podokręgów wschodniego i zachodniego analogicznych oddziałów BIP, a w podokręgu północnym o wzmocnieniu personalnym oddziału, utworzonego jeszcze za czasów Okręgu Warszawa - Województwo.

Do głównych zadań Oddziału VI Komendy Obszaru należało:

- utrzymanie kontaktu z BIP-em Komendy Głównej.
- utrzymanie kontaktów z komendantem Obszaru, szefem sztabu oraz współpraca z innymi oddziałami.
- utrzymywanie kontaktów z komendantami i szefami BIP-u w podokręgach na płaszczyźnie instruktażu, planowania i ustalania toku pracy.
- zbieranie i dostarczanie materiałów źródlowych redakcjom własnych pism w obwodach.
- kontrola pracy oraz treści własnych pism w obwodach.
- prowadzenie składnicy prasy różnych organizacji niepodległościowych i dostarczanie ich do sztabu Komendy Obszaru, jak też do redakcji własnych pism.
- dostarczanie prasy centralnej do sztabu Komendy Obszaru oraz kolportaż do podokręgów.
- zbieranie materiałów historycznych z walk we wrześniu 1939 r. oraz z oporu społeczeństwa pod okupacją niemiecką.

Ważnym zagadnieniem był również kolportaż prasy. Obecnie dysponujemy sprawozdaniem szefa Oddziału VI za okres od lutego do września 1942 r.

I tak komórka wydawnicza Komendy Głównej przesyłała do Obszaru nastepujące tytuły:

- 12 egzemplarzy "Dziennika Radiowego" - codziennie, oprócz sobót.
- 5 000 egzemplarzy "Biuletynu Informacyjnego" i 12 egzemplarzy "Agencji Prasowej" - raz na tydzień.
- 1 000 egzemplarzy "Wiadomości Polskich" i 300 - 400 egzemplarzy "Rzeczypospolitej" - raz na dwa tygodnie.
- 600 egzemplarzy "Insurekcji" i 1 000 - 2 000 egzemplarzy "Żołnierza Polskiego" - raz na miesiąc.
- 1 200 egzemplarzy ulotek, wezwań i odezw - co dwa tygodnie.
Prasę centralną, ze wzgledu na ciągłe jej braki, zwiększano w terenie własnymi, obwodowymi wydawnictwami.

Oddział VI Komendy Obszaru zanotował poważne sukcesy jedynie na platformie kolportażu i druku prasy w tzw. wojnie cywilnej (mały sabotaż, bojkot zarządzeń okupanta).
Taki stan rzeczy spowodowany był zarządzeniem komendanta Obszaru zabraniającego BIP-owi Obszaru, angażowanie się szerzej w tzw. "wojnę cywilną", poza działalnością o charakterze prasowym, jak ulotki, nalepki etc.

Na BIP-ie Komendy Obszar ciążył również obowiązek zbierania informacji o całokształcie życia na terenie Obszaru ze szczególnym uwzględniem zarządzeń i przedsięwzięć administracji niemieckiej, stosowanych represji, reakcji ludności polskiej, jej warunków bytowania, liczby i rodzaju organizacji politycznych działających na terenie Obszaru oraz ich stosunek do AK.
Wszystkie informacje napływały do BIP-u Obszaru, w charakterze meldunków, z komórek obwodowych. Na ich podstawie, jak też na podstawie materiałów uzyskiwanych z inych źródeł BIP Obszaru sporządzał okresowe raporty informacyjne, które były następnie przesyłane do Oddziału VI KG.

Referat "N"

Zadania:

- utrzymywanie kontaktów z podwydziałem "N" przy Oddziale VI KG AK. Referat Obszaru podlegał podwydziałowi KG AK technicznie i instrukcyjnie i otrzymywał od niego gotowe materiały do rozpoznania w terenie.
- utrzymywanie kontaktów służbowych z szefem Oddziału VI Obszaru.
- przesyłanie otrzymanego materiału do obwodów.
- organizowanie przy referatach VI obwodów komórek "N" oraz kontrola tychże komórek.
- organizowanie akcji specjalnych w myśl otrzymywanych dyrektyw w podwydziału "N" Komendy Głównej.

Referat "Antyk"

Po klęsce Niemiec na froncie wschodnim, nastąpił znaczny wzrost wpływów PPR. Fakt ten w połączeniu z ujawnieniem zbrodni w Katyniu, a tym samym z zerwaniem stosunków rządu polskiego z ZSRR, spowodował podjęcie decyzji o utworzeniu Samodzielnego Wydziału Propagandy Antykomunistycznej o kryptonimie "Antyk".

Zgodnie z wytycznymi Komendy Głównej, wydział "Antyk" powstał również w Oddziale VI Komendy Obszaru Warszawa. Stało się to faktem na początku 1944 r.
Wydział "Antyk" Komendy Obszaru, podlegał bezpośrednio swojemu odpowiednikowi w Komendzie Głównej i posiadał swój niezależny budżet jak i sieć kolportażową.
Głównym jego zadaniem było prowadzenie propagandy antykomunistycznej we własnych szeregach, jak i wśród ludności cywilnej zamieszkującej na terenach objętych granicami Obszaru.

Referat Pomocy Żołnierzom "PŻ"

Został utworzony w połowie 1943 r., na podstawie wytycznych o organizacji akcji pomocy żołnierzowi z 17 marca 1943 r., przy sztabie Komendy Obszaru. Ze względu na zbieżność celów z propagandą wojenną akcja ta prowadzona była przez Oddział VI.

Cele:

- prowadzenie gospód dla poborowych , garnizonowych i frontowych oraz domów żołnierza.
- planowanie i kierowanie akcją opieki nad żołnierzem przez czynniki społeczne (dary dla żołnierzy, łączność moralna z armią).
- opieka nad rannymi i chorymi żołnierzami (rozrywka, odwiedziny, pisanie listów).
- współpraca z czynnikami państwowymi i społecznymi na polu opieki i pomocy inwalidom wojennym i rodzinom poległych.

Dla kierownia działalnością PŻ w terenie, powołano obwodowe referaty w składzie referentki i zastępczyni. Dla kandydatek nie mających odpowiedniego przeszkolenia zostału zorganizowane 10 - dniowe kursy w Warszawie.
Referaty PŻ podlegały bezpośrednio szefom BIP każdego szczebla, natomiast personel potrzebny dla obsady referatów PŻ, jak i w prowadzonych przez nie placówkach zapewniała Wojskowa Służba Kobiet.

Budżet BIP Komendy Obszaru, jak na zakres prowadzonej przez niego działalności nie był wysoki. W lipcu 1944 r., wyniósł on 65 450 zł., w tym na fundusz płac - 54 550 zł., czynsz za lokale - 3 450 zł. i wydatki opisane jako "rózne" - 7 540 zł.
W zestawieniu tym, znalazły się także wydatki ponoszone przez Referat "N" i "Antyk".

Oddział VII Administracja Zmilitaryzowana (Wydział Wojskowy) "Teczka".

Szef:

ppor. rez. dr Włodzimierz Otocki "Jacek", "Julian".: (?) styczeń 1942 - 2 października 1944 r.

Po zmianach strukturalnych z początku 1942 r., struktura organizacyjna Wydziału Wojskowego nie uległa praktycznie zmianom.
Nie można tego samego powiedzieć o rozbudowie w terenie, bowiem do wiosny 1942 r., zdołano zorganizować 5 Referatów Wojskowych w obwodach lewobrzeżnych i 4 w obwodach prawobrzeżnych, a reszta referatów w podokręgu wschodnim została uruchoniona do marca 1943 r.
Nieco inaczej wyglądała sytuacja w podokręgu północnym, gdzie ze względu na liczne aresztowania i zaostrzający się reżim policyjny, praca organizacyjna została całkowicie zahamowana.

Wydział Wojskowy Obszaru Warszawskiego sprawował bezpośredni nadzór nad referatem obwodu "Obroża" (powiat warszawski), który wchodził w skład Okręgu Warszawskiego. Spowodowane to było administracyjną zależnością od województwa warszawskiego.
W czerwcu 1943 r., na mocy uchwały Rady Ministrów powstała przy Delegaturze Rządu Administracja Zastępcza, która skupiała zorganizowaną przez aparat delegata rządu sieć administracji państwowej, samorządowej i gospodarczej.
1 sierpnia 1943 r. komendant główny AK wydał rozkaz nakazujący scalenie aparatu "Teczki" z Administracją Zastępczą. Przed samym scaleniem aparat Wydziału Wojskowego Obszaru liczył 43 pracowników i 7 łączniczek. W terenie WW posiadał 12 referatów wojskowych, z których każdy zatrudniał przeciętnie 5 - 6 osób.

Proces scaleniowy na terenie Obszaru, który z ramienia "Teczki" prowadził ppor. Otocki, zakończony został formalnie 28 września 1943 r., podpisaniem protokółu przez Dlelegata Okręgowego dr. Kwasiborskiego i Włodzimierza Otockiego. W związku z tym komendant Obszaru wydał rozkaz, w którym podawał do wiadomości, że aparat wykonawczy Wydziału Wojskowego i referatów wojskowych został scalony z AZ (za wyjątkiem przemysłu, komunikacji i telekomunikacji), a pracownicy wymiennionych komórek urlopowani z szeregów wojska.
Przy sztabie Komendy Obszaru Warszawskiego utworzono jednocześnie stanowisko "Przedstawiciela Wojska", dla reprezentowania wobec AZ jego interesów na terenie Obszaru. Przedstawicielem tym został dotychczasowy szef "Teczki" - Włodzimierz Otocki, któremu nadal podlegały sprawy przemysłu, komunikacji i telekomunikacji.

Szefostwo Saperów "Stodoła".

mjr sap. "Demir" N.N..: czerwiec 1942 - 2 października 1944 r.

Związek Odwetu.

Szefowie:

mjr sap. Tadeusz Witalis Marynowski "Marynka", "Witalis".: ?? - lipiec 1942 r.
ppor. Franciszek Hamankiewicz "Sztygar".: 1 września 1942 r.

Kedyw.

Szefowie:

ppor. Franciszek Hamankiewicz "Sztygar".: luty - czerwiec 1943 r.
mjr. sap. Zygmunt Koniecki "Antoni".: lipiec 1943 - 2 października 1944 r.

Referat Lotnictwa.

Szefowie:

por. lotnictwa "Więcek" N.N.: czerwiec 1942 - 1943 r.
kpt. lotnictwa Michał Tajchmann "Mikita".: 1943 - 3 sierpnia 1944 r.

Referat Przerzutów Powietrznych.

Szefowie:

por. rez. "Brzoza".: ?? - koniec 1942 r.
ppor. "Biały" N.N.: koniec 1942 - marzec 1944 r.
por. lotnictwa Mieczysław" N.N.: kwiecień 1944 - ??

Referat Artylerii.

Szefowie:

mjr "Arman" N.N.: czerwiec 1943 - 2 październik 1944 r.

Inspektor WSOP.

ppłk Tarnogórski "Feliks".: ?? - 2 października 1944 r.

Szef Służby Zdrowia.

mjr lek. Cyryl J. Mackałło "Korsak".: ?? - 16 kwietnia 1943 r.
mjr lek. Jonszer "Lwowicz", "Wyrwicz".

Kierowniczka WSK.

- Wiktoria Dehnel "Emilia".: ?? - 2 października 1944 r.

Przewodniczący Wojskowego Sądu Specjalnego.

kpt. rez. Władysław Sieroszewski "Paweł", "Sabała".: ?? - 2 października 1944 r.

Referent broni pancernej Obszaru/Ośrodek Pancerny Obszaru "Warsztat".
(powstał 9 sierpnia 1943 r.).

Kierownicy:

kpt. "Tor" N.N.: październik 1942 - marzec 1944 r.
mjr Stanisław Łętowski "Mechanik".: marzec - 2 października 1944 r.

Według innej wersji mjr Łętowski "Mechanik" był dowódcą ośrodka od października 1942 r. Nie wydaje się to jednak prawdą, bowiem sam ośrodek powstał dopiero 9 sierpnia 1943 r., na mocy "Rozkazu Ogólnoorganizacyjnego Broni Pancernych nr. 1" wydanego przez gen. bryg. Albina Skroczyńskiego właśnie w tym dniu.

Kierownik Ośrodka Motorowego.

por. rez. Witold Rychter "Roszkowski".: styczeń 1943 - 2 października 1944 r.

Struktura terenowa i obsada personalna.

Mapa zaczerpnięta z zasobów "Wikimedia Commons". Autor: Lonio 17.

Podokręg "Wschód".

Kryptonimy: "Struga", "Krynica", "Gorzelnia", "Jastarnia", "Kuźnia", "Białowieża".

Komendanci:

p.o. ppłk Józef Rosiek "Józef", "Brzeg".: ?? - maj 1942 r (?).
ppłk Adam Borkiewicz "Leszczyński".: maj - październik 1942 r. (formalnie do 13 listopada).
ppłk/płk Hieronim Suszczyński "Szeliga", "Lizdejko".: listopad 1942 - sierpień 1944 r.
ppłk Lucjan Szymański "Janczar".: 2 sierpnia - 23 grudnia 1944 r.

Komenda podokręgu.
(z siedzibą w Warszawie, ostatecznie uformowana jesienią 1942 r.).

Oddział I (Organizacyjny).

Szef:
por. Tadeusz Więckowski "Jarosław".: czerwiec 1942 - 1944 r.

Oddział II (Wywiad, Kontrwywiad).

Szef:
mjr. Józef Cieszko "Jordan".: czerwiec 1942 - 1944 r.

Kontrwywiad:

Szef:
ppor/por. Wacław Osiński "Kos", "Kawka".: czerwiec 1942 - 1944 r.

Oddział III (Organizacyjno-Wyszkoleniowy).

Szefowie:
kpt./mjr Franciszek Trojanowski "Trybunalski".: czerwiec 1942 - marzec 1943 r.
mjr/płk Kazimierz Sobolewski "Cyrus".: marzec 1943 - 1944 r.

Oddział IV (Biuro Informacji i Propagandy).

Szefowie:
mjr "Junosza" N.N.: ?? - listopad 1942 r.
kpt/mjr Tadeusz Petrykiewicz "Zakrzewski".: grudzień 1942 - ??.
kpt/mjr Janusz Piechocki "Szron".: ?? - 1944 r.

Oddział V (Łączność).

Szef:
mjr/ppłk Wiktor Maćkowiak "Danka".: czerwiec 1942 - 1944 r.

Łączność konspiracyjna.

Szef:
por. Stanisław Chmielewski "Tadeusz".: 1942 - 1944 r.

Związek Odwetu/Kedyw.

Szef:
por. Adam Kompkowski "Adam".: styczeń 1942 - 1944 r.

Szef saperów:
kpt/mjr Wacław Soroczyński "Liwiec".: jesień 1942 - 1944 r.

Szef sanitarny:
kpt. dr Wojciech Okolski "Saga".: luty 1942 - 1944 r.

Oficer broni.
st. sierż. Wojciechowski "Korba".: 1942 - 1944 r.

Inspektoraty:

Struktura terenowa do czerwca 1942 r

Inspektorat I "Józef"

Inspektor:

ppłk Józef Rosiek "Józef", "Brzeg".: styczeń - 1 czerwca 1942 r.

Obwody:

Obwód Węgrów.
Obwód Radzymin.
Powiat Warszawa (od 1 czerwca 1942 r., w składzie Okręgu Warszawa).

Inspektorat II "Janczar".

Inspektor:

mjr/ppłk Lucjan Szymański "Janczar".: 1941/1942 - czerwiec 1942 r.

Obwody:

Obwód Mińsk Mazowiecki.
Obwód Siedlce.
Obwód Sokołów Podlaski.

Inspektorat III "Nieczuja".

Inspektor:

mjr/ppłk Bronisław Patlewicz "Nieczuja", "Szczerba".: styczeń - czerwiec 1942 r.

Obwody:

Obwód Ostrów Mazowiecka.

Inspektorat IV "Rawicz".

Inspektor:

ppłk Jan Stenzel (Stencel) "Rawicz".: styczeń - wiosna 1942 r.

Obwody:

Obwód Garwolin.


Struktura terenowa w okresie czerwiec 1942 - maj 1943 r.:

Inspektorat I.

Inspektor:

ppłk Bronisław Patlewicz "Nieczuja", "Szczerba".: czerwiec 1942 - maj 1943 r.

Obwody:

Obwód Ostrów Mazowiecka.
Obwód Sokołów Podlaski.
Obwód Węgrów.
Obwód Radzymin.

Inspektorat II.

Inspektor:

mjr/ppłk Lucjan Szymański "Janczar".: 1942 - maj 1943 r.

Obwody:

Obwód Siedlce.
Obwód Garwolin.
Obwód Mińsk Mazowiecki.

Od października 1942 r., nadzór nad obwodami Radzymin i Garwolin przypadł płk Ludomirowi Wysockiemu, który został przysłany do podokręgu w roli inspektora dyspozycyjnego.


Struktura terenowa od maja 1943 r.:

Inspektorat I.

Inspektor:

ppłk Lucjan Szymański "Janczar".: maj 1943 - 2 sierpnia 1944 r.

Obwody:

Obwód Siedlce.
Obwód Sokołów Podlaski (w II połowie 1943 r. przekazany do Inspektoratu II).
Obwód Mińsk Mazowiecki (od II połowy 1943 r.)

Inspektorat II.

Inspektor:

płk Bronisław Patlewicz "Szczerba".: maj 1943 - wiosna 1944 r.

Obwody:

Obwód Ostrów Mazowiecka.
Obwód Węgrów.
Obwód Sokołów Podlaski (od II połowy 1943 r.).

Inspektorat III.

Inspektor:

ppłk Kazimierz Suski de Rostowo "Rewera".: kwiecień/maj 1943 - sierpień 1944 r.

Obwody:

Obwód Mińsk Mazowiecki (w II połowie 1943 r., obwód wszedł w skład Inspektoratu I).
Obwód Radzymin.
Obwód Garwolin.

Na początku drugiej połowy 1943 r., miały miejsce zmiany w przydziale obwodów. I tak płk Szymański otrzymał pod swoje dowództwo Obwód Mińsk Mazowiecki, oddając Obwód Sokołów Podlaski płk Patlewiczowi.
Wiosną 1944 r., podczas inspekcji terenu zmarł nagle płk Bronisław Patlewicz. Jego śmierć spowodowała kolejną reorganizację. Obwody Siedlce, Garwolin, Mińsk Mazowiecki i Sokołów Podlaski otrzymał ppłk Lucjan Szymański, natomiast obwody Ostrów Mazowiecka, Węgrów i Radzymin płk Kazimierz Suski de Rostowo.

Obwody:

Obwód Garwolin "Gołąb", "Waga", "Ogar".

Komendanci:
por. Zygmunt Żebracki "Żeliwa".: koniec 1939 - czerwiec 1942 r.
kpt/mjr Władysław Szkuta "Marcin", "Helena".: lipiec 1942 - lipiec 1944 r.

Zastępca komendanta:
por./kpt. Czesław Benicki "Komar".: koniec 1939 - marzec 1943 r.

Adiutanci:
ppor. Zbigniew Jarewicz-Jacinśki "Halicz".: koniec 1939 - czerwiec 1942 r.
por./kpt. Władysław Makulec "Mirkowski".: druga połowa 1942 - lipiec 1944 r.

Obwód Mińsk Mazowiecki "Mewa", "Kamień", "Jamnik".

Komendanci:
płk Mieczysław Rożałowski.: 1939 - maj 1940 r.
wachm./por. Ludwik Wolański "Lubicz".: maj 1940 - lipiec 1944 r.

Zastępca komendanta:
por./rtm. Józef Leszczyński "Leszcz".: 1 maja 1943 - lipiec 1944 r.

Adiutant:
por. Józef Suszko "Kasztan".: październik 1940 - luty 1942 r.

Obwód Ostrów Mazowiecka "Orzeł", "Opocznik", "Pokost", "Oset".

Komendanci:
kpt./mjr Eugeniusz Mieszkowski "Łoza".: 1940 - 1941 (?) i styczeń 1942 - 27 maj 1943 r.
p. o. por./kpt. Józef Zdrajkowski "Grabina", "Kłos".: czerwiec - lipiec 1943 r.
kpt./mjr Henryk Pracki "Rola".: lipiec 1943 - lipiec 1944 r.

Zastępca komendanta:
por./kpt. Józef Zdrajkowski "Grabina", "Kłos".: ?? - maj 1943 r.

Powiat Warszawski "49", "Willa", "Koleba", "Obroża".
(1 czerwca 1942 r., przyłączony do Samodzielnego Okręgu Warszawa)

Komendant:
kpt/płk Kazimierz Krzyżak "Bronisław", "Kalwin", "Obszarnik", "Kartuz".

Obwód Radzymin "Rajski ptak", "Burak", "Raróg".

Komendanci:
mjr Medard Cybiński "Ścibor".: 1939 - czerwiec 1940 r. (aresztowany).
kpt. Stanisław Krywko "Kruk".: czerwiec 1940 - 24 kwietnia 1941 r. (aresztowany).
mjr Henryk Dobrowolski "Doliwa", "Sokół".: druga połowa 1941 - styczeń 1942 r.
mjr Witold Kitkiewicz "Marian".:styczeń 1942 - wrzesień 1943 r.
mjr. Edward Nowak "Jog".: wrzesień 1943 - 26 lipca 1944 r.
por./kpt. Joachim Gumieniuk "Szermiński".: lipiec 1944 - ??

Zastępcy:
por./kpt. Józef Szymczak "Babinicz".: luty 1942 - wrzesień 1943 r.
kpt. Franciszek Pieniak "Przebój".: wrzesień - listopad 1943 r.
kpt. Nędzyński "Zimny".: listopad - grudzień 1943 r.
por. Jan Rzemek-Czyżewski "Brzoza".:styczeń - lipiec 1944 r.

Obwód Siedlce "Sowa", "Słowik", "Jesion", "Osiek".

Komendanci:
ppor. Julian Ochnik "Kędzior".: 4 październik - 31 grudzień 1939 r.
kpt. Bolesław Dziewulski "Młynarski".: styczeń- listopad 1940 r.
ppłk. dypl. Jan Kąkolewski "Zaremba".: listopad 1940 - czerwiec 1941 r.
kpt./mjr. Marian Zawarczyński "Mir", "Ziemowit".: czerwiec 1941 - lipiec 1944 r.

Zastępcy:
ppor. Jan Ochnik "Kędzior".: styczeń 1940 - 26 stycznia 1943 r.
mjr. Grzegorz Łoziński "Bielin", "Łysy".: luty 1943 - lipiec 1944 r.

Obwód Sokołów Podlaski "Sęp", "Proso".

Komendanci:
kpt. Władysław Prawecki "Wilk".: 25 października - 8 grudnia 1939 r.
p. o. kpt./mjr. Franciszek Świtalski "Socha:.: 1 stycznia 1940 - styczeń 1941 r.
kpt./mjr. Franciszek Świtalski "Socha".: styczeń 1941 - 25 maja 1944 r.
mjr Jerzy Sasin.: "Kopka", "Tatar", "Rosa".: 15 czerwca - 12 sierpnia 1944 r.

Zastępcy:
por./kpt. Franciszek Pieniak "Przebój".: styczeń 1940 - wrzesień 1943 r.
kpt. Czesław Majewski "Wiesław", "Mieszko", "Morro".: 1 października 1943 - 12 sierpnia 1944 r.

Obwód Węgrów "Wróbel", "Wilga", "Smoła".

Komendanci:
kpt. Władysław Szkuta "Helena", "Marcin".: 1940 (?) - czerwiec 1942 r.
kpt./mjr Zygmunt Maciejowski ""Wroński". "Wolski".: lipiec 1942 - sierpień 1944 r.

Zastępcy:
kpt. Zygmunt Maciejowski "Wroński", "Wolski".: luty - czerwciec 1942 r.
por./kpt. Władysław Rażmowski "Poraj".: 1943 - sierpień 1944 r.

Stany osobowe:

Stan osobowy podokręgu na dzień 1 lutego 1942 r., bez powiatu warszawskiego:

A) Inspektorat "Józef":

1 oficer.

A1) Obwód Węgrów: 9 ośrodków, zorganizowanych gmin 10/10, 1 oficer służby stałej, 10 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 9 podchorążych rezerwy, 8 podoficerów służby stałej, 89 podoficerów rezerwy, 313 szeregowych, 98 mężczyzn cywili, 17 kobiet - łącznie 546 osób.

A2) Obwód Radzymin: 5 osrodków, zorganizowanych gmin 15/16, 12 oficerów służby stałej, 41 oficerów rezerwy, 12 podchorążych rezerwy, 10 podoficerów służby stałej, 176 podoficerów rezerwy, 243 szeregowych, 56 mężczyzn cywili, 26 kobiet - łącznie 576 osób.

B) Inspektorat "Janczar":

1 oficer.

B1) Obwód Mińsk Mazowiecki: 6 ośrodków, zorganizowanych gmin: 15/15, 11 oficerów służby stałej, 49 ofierów rezerwy, 4 podchorążych służby stałej, 39 podchorążych rezerwy, 41 podoficerów służby stałej, 317 podoficerów rezerwy, 551 szeregowych, 262 mężczyzn cywili, 77 kobiet, łącznie 1351 osób.

B2) Obwód Siedlce: 9 ośrodków, zorganizowanych gmin 24/25, 31 oficerów służby stałej, 99 oficerów rezerwy, 9 podchorążych służby stałej, 78 podchorążych rezerwy, 157 podoficerów służby stałej, 711 podoficerów rezerwy, 3 464 szeregowych 911 mężczyzn cywili, 95 kobiet - łącznie 5 554 osób.

C) Inspektorat "Nieczuja":

1 oficer.

C1) Obwód Sokołów Podlaski: 12 ośrodków, zorganizowanych gmin 13/13, 8 oficerów służby stałej, 24 oficerów rezerwy, 5 podchorążych służby stałej, 18 podchorążych rezerwy, 41 podoficerów służby stałej, 251 podoficerów rezerwy, 858 szeregowych, 88 mężczyzn cywili, 138 kobiet - łącznie 1 431 osób.

C2) Obwód Ostrów Mazowiecki: 8 ośrodków, zorganizowanych gmin 8/9, 9 oficerów służby stałej, 24 oficerów rezerwy, 4 podchorążych służby stałej, 11 podchorążych rezerwy, 57 podoficerów służby stałej, 188 podoficerów rezerwy, 664 szeregowych, 121 mężczyzn cywili, 25 kobiet - łącznie 1 103 osoby.

D) Inspektorat "Rawicz":

1 oficer.

D1) Obwód Garwolin: 8 ośrodków, zorganizowanych gmin 18/18, 16 oficerów służby stałej, 54 oficerów rezerwy, 4 podchorążych służby stałej, 11 podchorążych rezerwy, 438 podoficerów rezerwy, 898 szeregowych, 539 mężczyzn cywili, 67 kobiet - łącznie 2 182 osoby


W tym czasie więc, siły podokręgu przedstawiały ię następująco:

57 ośrodków, zorganizowanych gmin 103/106, 91 oficerów służby stałej, 302 oficerów rezerwy, 27 podchorążych służby stałej, 178 podchorążych rezerwy, 314 podoficerów służby stałej 2 170 podoficerów rezerwy, 6 991 szeregowych, 2 075 mężczyzn cywili, 445 kobiet - łącznie 12 593 osoby.


Stan osobowy podokręgu wschodniego z dnia 1 kwietnia 1943 r., bez obwodu Sokołów Podlaski:

A) Komenda podokręgu:

8 oficerów służby stałej, 4 oficerów rezerwy, 2 podoficerów, 2 meżczyzn cywili, 28 kobiet - łącznie 44 osoby.

B) Inspektorat "Janczar":

1 oficer służby stałej.

B1) Obwód Siedlce: 95 oficerów, 67 podchorążych, 2 075 szeregowych, 260 mężczyzn cywili, 68 kobiet - łącznie 3 313 osób.

B2) Obwód Mińsk Mazowiecki: 1 oficer służby stałej, 73 oficerów rezerwy, 3 podchorążych służby stałej, 148 podchorążych rezerwy, 89 podoficerów służby stałej, 549 podoficerów rezerwy, 1 701 szeregowych, 182 mężczyzn cywili, 201 kobiet - łącznie 2 947 osób.

C) Inspektorat "Nieczuja":

1 oficer rezerwy.

C1) Obwód Ostrów Mazowiecki: 14 oficerów służby stałej, 32 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 12 podchorążych rezerwy, 83 podoficerów służby stałej, 400 podoficerów rezerwy, 1 370 szeregowych, 41 mężczyzn cywili, 119 kobiet - łącznie 2 072 osoby.

C2) Obwód Węgrów: 7 oficerów służby stałej, 41 oficerów rezerwy, 3 podchorążych służby stałej, 29 podchorążych rezerwy, 16 podoficerów służby stałej, 301 podoficerów rezerwy, 899 szeregowców, 82 mężczyzn cywili, 57 kobiet - łącznie 1 453 osoby.

D) Inspektorat "Rosa":

1 oficer.

D1) Obwód Radzymin: 26 oficerów służby stałej, 96 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 33 podoficerówsłużby stałej, 562 podoficerów rezerwy, 2 082 szeregowych - łącznie 2 820 osób.

D2) Obwód Garwolin: 17 oficerów służby stałej, 31 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 23 podchorążych rezerwy, 83 podoficerów służby stałej, 283 podoficerów rezerwy, 849 szeregowych, 167 mężczyzn cywili, 54 kobiety - łącznie 1 508 osób.

Razem siły podokręgu wyniosły w tym czasie:
170 oficerów służby stałej, 275 oficerów rezerwy, 76 podchorążych służby stałej, 235 podchorążych rezerwy, 1 054 podoficerów służby stałej, 2 095 podoficerów rezerwy, 8 976 szeregowych, 734 mężczyzn cywili, 527 kobiet - łącznie 14 142 osoby.

Podokręg Zachód.

Kryptonimy: "Hallerowo", "Hajduki", "Cukrownia"
(Obwody położone w Generalnym Gubernatorstwie na lewym brzegu Wisły).

Komendant:

płk dypl. Franciszek Jachieć "Roman".: 1 kwietnia 1942 - 19 stycznia 1945 r.

Zastępca:

p.o ppłk Zygmunt Marszewski "Kazimierz".: 4 sierpnia 1944 - 19 stycznia 1945 r.

Komenda podokręgu:
(siedziba w Warszawie).

Oddział I (Organizacyjny).

Szef:
mjr Henryk Dobrowolski "Doliwa".: luty 1942 - ??

Oddział II (Wywiad, Kontrwywiad).

Szef:
por./kpt. Marian Bródka-Kęsicki "Grześkowiak".: luty 1942 - ??

Kontrwywiad:

Szef:
por. Bronisław Mraczek "Janusz", "Janosik".:

Oddział III (Operacyjno-Wyszkoleniowy).

Szefowie:
por./kpt.Kazimierz Szelest "Korab".: maj 1942 - czerwiec 1943 r.
mjr "Waza" N.N..: 1943 - styczeń 1945 r.

Oddział IV (Kwatermistrzostwo).

Szef:
mjr Srefan Zieliński (?) "Wawrzyniak".: połowa 1942 - ??

Oddział V (Łączność).

Szef:
mjr Jerzy Jeżewski "Zielonka".: czerwiec 1942 - ??

Łączność konspiracyjna:
- Kotlarewiczowa "Niesobia".: początek 1942 - ??

Oddział VI (Biuro Informacji i Propagandy).

Szef:
por. Stefan Heller "Sokulicz", "Rudy", "Szatyn".: początek 1942 - ??

Związek Odwetu/Kedyw.

Szefowie:
kpt./ mjr Zygmunt Kłoniecki "Antoni".: styczeń 1942 - czerwiec 1943 r.
por. "Henryk" N.N.: lipiec 1943 - 1945 r.

Szef saperów.
mjr "Wieliczka" N.N.:czerwiec 1942 - ??

Inspektoraty:

Inspektorat I Skierniewice "Walery".

Inspektor:

mjr/ppłk. Wacław Ptaszyński "Walery".: luty 1941 - styczeń 1945 r.

Obwody:

Obwód Skierniewice.
Obwód Grójec.

Inspektorat II Sochaczew "Wiktor".

Inspektor:

mjr/ppłk Ludwik Konarski "Wiktor".: luty 1941 - styczeń 1945 r.

Obwody:

Obwód Sochaczew.
Obwód Błonie.
Obwód Łowicz.

Obwody:

Obwód Błonie "Bekas", "Bażant".

Komendanci:
mjr Wacław Ptaszyński "Walery".: grudzień 1939 - luty 1940 r.
ppłk Franciszek Jachieć "Roman".: luty - listopad 1940 r.
mjr Wacław Ptaszyński "Walery".: listopad 1940 - styczeń 1941 r.
mjr Alojzy Mizera "Siwy".: luty 1941 - styczeń 1945 r.

Zastępca:
kpt. Zygmunt Dąbrowski "Bohdan".: wiosna 1943 - 29 lipca 1944 r. (zginął podczas akcji odbicia komendanta obwodu).

Obwód Grójec "Głuszec".

Komendanci:
por./kpt. Wacław Granat "Ryś".: 1939 - wrzesień 1941 r.
kpt. Stefan Jodłowski "Grabowski", "Klon".: wrzesień 1941 - czerwiec 1943 r.
por./kpt. Dionizy Rusek vel Józef Wolski "Halny", "Grań".: czerwiec 1943 - styczeń 1945 r.

Zastępcy:
kpt./mjr Marian Zawarczyński "Mir", "Ziemowit".:marzec 1940 - marzec 1941 r.
por. Wacław Granat "Ryś".: wrzesień - listopad 1941 r.
kpt. Maksymilian Albin Głowiński.: "Maciek", Godziemba".: styczeń 1943 - 17 stycznia 1945 r.

Obwód Łowicz "Łyska".

Komendanci:
kpt. Grzybowski "Grzyb".: przełom 1939 i 1940 - drugia połowa 1940 r.
kpt. Jan Borowski "Janusz", "Paweł", "Podhalanin".: druga połowa 1940 - początek 1941 r. (zdekonspirowany)
por. Tadeusz Wajda "Bolesław".: marzec 1941 - maj 1943 r.
kpt./mjr Lucjan Zieliński "Smuga", "Łan", "Wojciech".: lipiec 1943 - styczeń 1945 r.

Zastępcy:
por./kpt. Wiktor Pekalski "Wróbel".: 1942 - czerwiec 1943 r.
por. Tadeusz Wajda "Bolesław".: lipiec - 12 grudnia 1943 r.
st. sierż. Jan Siciak "Kaniowczyk".: styczeń 1944 - styczeń 1945 r.

Obwód Skierniewice "Sroka".

Komendanci:
por. Marek Karski "Stopa".: listopad 1939 - marzec 1940 r.
kpt. Czesław Kajzer "Cezary".: kwiecień - czerwiec 1941 r.
kpt./mjr Lucjan Zieliński "Giewont", "Wąsik".: lipiec 1941 - czerwiec 1943 r.
mjr Wiktor Janiszewski "Maciej", "Dębicz", "Stary".: lipiec 1943 - styczeń 1945 r.

Zastępcy:
kpt. Edward Ziółkowski "Zośka".: lipiec 1943 - styczeń 1945 r.

Obwód Sochaczew "Skowronek".

Komendanci:
kpt. Eugeniusz Mieszkowski "Wiktor".: luty 1940 - grudzień 1941 r.
kpt./mjr Władysław Starzyk "Korcz", "Korwin", "Orski".: styczeń 1942 - 17 stycznia 1945 r.

I zastępcy:
por. Stefan Jodłowski "Grabowski", "Klon".: koniec 1939 - maj 1940 r.
por./kpt. Wilhelm Kosiński "Mścisław".: 1942 - 17 stycznia 1945 r.

II zastępca:
kpt./mjr Lucjan Zieliński "Wojciech".: koniec 1939 - czerwiec 1941 r.

Stany osobowe:

Luty 1942 r.:

A) Inspektorat "Wiktor":

A1) Obwód Sochaczew: 10 ośrodków, zorganizowanych gmin 11/11, 14 oficerów służby stałej, 24 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 22 podchorążych rezerwy, 21 podoficerów służby stałej, 270 podoficerów rezerwy, 878 szeregowych, 113 mężczyzn cywili, 27 kobiet - łącznie 1 368 osób.

A2) Obwod Łowicz: 12 ośrodków, zorganizowanych gmin 12/12, 4 oficerów służby stałej, 26 oficerów rezerwy, 22 podchorążych rezerwy, 16 podoficerów służby stałej, 183 podoficerów rezerwy, 483 szeregowych, 119 meżczyzn cywili, 30 kobiet - łącznie 883 osoby.

B) Inspektorat "Walery":

B1) Obwód Błonie: 4 ośrodki, zorganizowanych gmin 17/17, 9 oficerów służby stałej, 47 oficerów rezerwy, 3 podchorążych służby stałej, 39 podchorążych rezerwy, 16 podoficerów służby stałej, 292 podoficerów rezerwy, 898 szeregowych, 142 mężczyzn cywili, 35 kobiet - łącznie 1 481 osób.

B2) Obwód Skierniewice: 10 ośrodków, zorganizowanych gmin 11/11, 9 oficerów służby stałej, 31 oficerów rezerwy, 2 podchorążych służby stałej, 20 podchorążych rezerwy, 72 podoficerów służby stałej, 193 podoficerów rezerwy, 775 szeregowych, 131 mężczyzn cywili, 107 kobiet. Łącznie 1 339 osób.

B3) Obwód Grójec: 9 ośrodków, zorganizowane gminy 22/22, 18 oficerów służby stałej, 66 oficerów rezerwy, 7 podchorążych służby stałej, 55 podchorążych rezerwy, 37 podoficerów służby stałej, 320 podoficerów rezerwy, 1 077 szeregowych, 437 mężczyzn cywili, 86 kobiet. Łącznie 2 103 osoby.

Razem podokręg zachodni liczył w tym czasie:

247 oficerów, 171 podchorążych 1 420 podoficerów, 4 111 szeregowych, 942 mężczyzn cywilów, 285 kobiet. Łącznie 7 176 osób.

Kwiecień 1943 r.:

A) Komenda podokręgu:

9 oficerów służby stałej, 2 oficerów rezerwy, 1 podoficer służby stałej, 2 mężczyzn cywili, 20 kobiet. Łącznie 34 osoby.

B) Inspektorat "Wiktor":

2 oficerów służby stałej, 1 podoficer rezerwy - łącznie 4 osoby.

B1)Obwód Sochaczew: 12 oficerów służby stałej, 30 oficerów rezerwy, 2 podchorążych służby stałej, 40 podchorążych rezerwy, 21 podoficerów służby stałej, 284 podoficerów rezerwy, 976 szeregowych 2 mężczyzn cywili, 131 kobiet - łącznie 500 osób.

B2) Obwód Łowicz: 8 oficerów służby stałej, 28 oficerów rezerwy, 1 podchorąży służby stałej, 23 podchorążych rezerwy, 22 podoficerów służby stałej, 250 podoficerów rezerwy, 1 061 szeregowych, 46 mężczyzn cywili, 125 kobiet - łącznie 1 564 osoby.

C) Inspektorat "Walery":

3 oficerów służby stałej - łącznie 3 osoby.

C1) Obwód Błonie: 14 oficerów służby stałej, 57 oficerów rezerwy, 33 podchorążych rezerwy, 19 podoficerów służby stałej, 406 podoficerów rezerwy, 1 043 szeregowych, 130 mężczyzn cywili, 64 kobiety - łącznie 1 766 osób.

C2) Obwód Skierniewice: 17 oficerów służby stałej, 52 oficerów rezerwy, 3 podchorążych służby stałej, 40 podchorążych rezerwy, 123 podoficerów służby stałej, 316 podoficerów rezerwy, 1 554 szeregowych, 102 mężczyzn cywili, 159 kobiet - łącznie 2 366 osób.

C3) Obwód Grójec: 32 oficerów służby stałej, 97 oficerów rezerwy, 5 podchorążych służby stałej, 84 podchorążych rezerwy, 54 podoficerów służby stałej, 439 podoficerów rezerwy, 1 489 szeregowych 124 mężczyzn cywlów, 139 kobiet - łącznie 2 363 osób.

Łącznie, w tym czasie podokręg zachodni liczył:

354 oficerów (w tym 97 służby stałej, 257 rezerwy), 232 podchorążych (w tym 11 służby stałej, 221 rezerwy), 1 935 podoficerów (w tym 240 służby stałej, 1 695 rezerwy), 6 123 szeregowych, 408 mężczyzn cywili, 638 kobiet - łącznie 9 690 osób.

Podokręg Północ

Kryptonimy: "Olsztyn", "Tuchola", "Królewiec", "Garbarnia", "Kooperatywa", "Browar"
(Obwody położone na terenach wcielonych do Rzeszy).

Komendanci:

ppłk Tadeusz Tabaczyński "Kurp".: październik 1941 - marzec 1943 r.
ppłk Ludomir Wysocki "Rosa", "Mróz".: kwiecień 1943 - luty 1945 r.

Szefowie sztabu:

por./kpt. Wawrzyniec Bloch "Borowicz".: ?? - wiosna 1942. (aresztowany).
kpt. Romuald Dietrych "Dzrazga", "Michał".: listopad 1942 - maj 1943 r.
kpt./mjr Jan Konopka "Rola", "Szymon".: 2 czerwca 1943 - 1945 r.

Komenda Podokręgu:

Oddział I.

Szefowie:
por./kpt. Wawrzyniec Bloch "Borowicz".: ?? - maj 1942 r.
mjr Jan Konopka "Rola", "Szymon".: czerwiec 1942 - maj 1943 r.
kpt. Romuald Dietrych "Dzrazga", "Michał".: 1 czerwca 1943 - 1945 r.

Oddział II.

Szefowie:
rtm. Stanisław Załęski "Prus", "Maciej".: czerwiec 1943 - sierpień 1944 r.

Kontrwywiad:

Szefowie:
ppor. Marian Quindt "Brzytwa", "Maj", "Szczapa".: czerwiec 1942 - czerwiec 1943 r.
por. Antoni Hübner "Zadra", "Marek", "Klin", "Jaxa".: lipiec 1943 - sierpień 1944 r.

Wywiad:
por./kpt. Szmakfefer "Andrzej".: październik 1941 - ??
ppor. Marian Quindt "Brzytwa", "Maj", "Maciej".: czerwiec 1943 - ??

Oddział III.

Szefowie:
por. Franciszek Jurecki "Tatar".: ?? - grudzień 1941 r.
por. Zygmunt Klekowicki "Boruta", "Mecenas".: luty - październik/listopad 1942 r.
mjr Roman Teodorczyk "Namur".: grudzień 1942 - kwiecień 1943 r. (aresztowany).
mjr Jan Konopka "Rola", "Szymon" .: czerwiec 1943 - 1945 r.

Oddział IV.

Szefowie:
- "Pawłowski" N.N..: połowa 1942 - ??
mjr dypl. Marian Jasiński "Olek", "Ostroga".: ?? - ??

Oddział V.

Łączność operacyjna.
(zmontowana w grudniu 1943 r.).

Szefowie:
rtm. Śliwowski "Malczewski", "Tatrernik".: grudzień 1943 - 1 lipca 1944 r.
por. Ludwik Krepski "Kostrzewa", "Bylina".: 1 lipca - 1 sierpnia 1944 r.

Łączność konspiracyjna.

Szefowie:
pchor. Tadeusz Jurecki "Wrona".: ?? - sierpień 1942 r. (aresztowany).

- Joanna Jurecka "Teresa".: sierpień 1942 - styczeń 1943 r.

ppor. Wojciech Holyński "Kuba", "Klamra".: luty 1943 - sierpień 1944 r.
kpt. Julian Opalski "Burza", "Kuty".: sierpień 1944 - styczeń 1945 r.

Oddział VI.

Szefowie:
pchor. Tadeusz Jurecki "Wrona".: czerwiec - grudzień 1941 r.
por. Antoni Hübner "Marek", "Zadra".: grudzień 1941 - marzec 1942 r.
por. Konstanty Michalski "Iko", "Ran".: kwiecień 1942 - 1 sierpnia 1944 r.

Oddział VII.

Szef:
- inż. Kazimierz Iłowiecki "Sierpiński".

Oficer broni.
por. Antoni Hübner "Marek", "Zadra".: kwiecień 1942 - kwiecień 1944 r.

Oficer przerzutów powietrznych.
kpt. Stanisław Dąbrowki "Lech", "Brzoza".: lipiec 1943 - grudzień 1944 r.

Oficer bezpieczeństwa sztabu.
ppor. Józef Myszkorowski "Batyst".: maj 1942 - ??

Szef Kedywu:
por. Franciszek Jurecki "Antek".: styczeń 1943 - styczeń 1944 r.

Służba duszpasterska.
- ks. N.N. "Wyszkowski".: marzec 1943 - 1945 r.

Inspektoraty:

Struktura terenowa do 1943 r.:

Inspektorat Rejonowy I.

Inspektorzy:

mjr Stanisław Toczyłowski "Wisła", "Zygmunt".: maj 1940 - wrzesień 1942 r.
por. Zygmunt Klekowicki "Boruta", "Mecenas".: październik 1942 - kwiecień 1943 r.

Obwody:

Obwód Płock - Miasto.
Obwód Płock - Powiat.
Obwód Sierpc.

Inspektorat Rejonowy II.

Inspektorzy:

mjr. Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski "Kmicic", "Zawisza".: październik 1941 - maj 1942 r.
ppor Bronisław Żebrowski "Nurek".: maj - 27 lipca 1942 r. (aresztowany).
p. o. inspektora sierż. Władysław Jabłoński "Wrzos".: ?? - ??
kpt. Kazimierz Załęski "Jon", "Jabłoński".: sierpień 1942 - 1943 r.

Obwody:

Obwód Ciechanów.
Obwód Mława.
Obwód Działdowo.
Obwód Płońsk - Południe.
Obwód Płońsk - Północ.
Obwód Przasnysz.

Inspektorat Rejonowy III.

Inspektor:

ppor. Edmund Kozarzewski "Łuk".: ?? - sierpień 1942 r.

Obwody:

Obwód Pułtusk.
Obwód Maków Mazowiecki.
Obwód Ostrołęka.

Struktura terenowa od 1943 r.

Inspektorat Rejonowy I/ "O".

Inspektorzy:

por. Zygmunt Klekowicki "Boruta", "Mecenas".: październik 1942 - kwiecień 1943 r.
p. o. ppor./por. Jan Nowak "Borowik", "Świt".: jesień - grudzień 1943 r.
por. Kazimierz Załęski "Jaworski", "Jon".: grudzień 1943 - listopad 1944 r.

Komenda Inspektoratu (stan z I kwartału 1944 r.):

Referat I.
Szef:
p. o. ppor./por. Jan Nowak "Borowik", "Świt".: początek 1943 - ??

Kurier Z. Łączność Zewnętrzna.
- N.N. "Korab".
Kurier W. Łączność Wewnętrzna.
- N.N. "Muranowski".

Referat II.
ppor. Filip Nowakowski "Jul".

Referat III (Taktyczno-Bojowy).
Szef:
ppor./por. Jan Nowak "Borowik", "Świt".: lato 1941 - 1943 r.

Referat Vk (Łączność Konspiracyjna).
- vacat.

Referat VI (Biuro Informacji i Propagandy).
- ppor. Tadeusz Krzechowski "Zew", "Kres"." ?? - połowa 1944 r.
- Irena Korda-Nowakowska "Zorza", "Tom".: połowa 1944 - ??

Kolporterzy:
- N.N. "Lis".
- N.N. "Wilczur".

Kedyw.
- Plewiński "Taran".: ?? - połowa 1944 r.
ppor. Stefan Bronarski "Liść".: połowa 1944 - ??

Obwody:

Obwód Płock - Miasto.
Obwód Płock - Powiat.
Obwód Sierpc.

Inspektorat Rejonowy II/ "W".

Inspektorzy:

kpt. Franciszek Klimkiewicz "Jastrzębiec".: listopad 1942 r. - 5 luty 1943 r. (aresztowany).
por./kpt. Adolf Aleksander Rowicki "Lubicz".: 1 kwietnia 1943 - 29 luty 1944 r.

Obwody:

Obwód Płońk.
Obwod Pułtusk.

Inspektorat Rejonowy III/ "B".

Inspektorzy:

por. Kazimierz Załęski "Jaworski", "Jon".: ?? - listopad 1943 r.
kpt. Czesław Benicki "Życica", "Komar".: grudzień 1943 - luty 1944 r.

Obwody:

Obwód Ciechanów.
Obwód Działdowo-Mława.

Inspektorat Rejonowy IV/ "R".

Inspektorzy:

kpt. Julian Opalski "Burza", "Kuty".: listopad 1942 - czerwiec 1944 r.
ppor. Michał Jarzewski "Maj", "Nemo", "Nienaski", "Zasada".: czerwiec - listopad 1944 r.

Komenda Inspektoratu: (stan z I kwartału 1944 r.):

Referat I.
- N.N. "Chmiel".

Kurier Z. Łącznosć Zewnętrzna.
- N.N. "Iskra".
Kurier W. Łączność Wewnętrzna.
- N.N. "Orlicz".
- Henryk Wyszomirski "Wilk"

Referat II.
- Wojciech Małecki "Jur", "Kaduk".
- N.N. "Krzysztoporski".: 1 maja 1944 - ??
Referat Vk Łączność Konspiracyjna.
- vacat.
- N.N. "Poręba".: 1 maja 1944 - ??

Referat VI.
- vacat.
- N.N. "Boryna".: 1 maja 1944 - ??

Kolporterzy:
- N.N. "Kar".
- N.N. "Komar".

Kedyw.
- Wacław Nawrocki "Witold".

Obwody:

Obwód Maków Mazowiecki.
Obwód Przasnysz.

W lutym 1944 r., po heroicznej walce z niemiecką obławą zginął Komendant Inspektoratu II "W" kpt. Adolf Rowicki "Lubicz". Śmierć ta była bezpośrednią przyczyną kolejnych zmian w organizacji inspektoratów.
Obwody Płońsk i Pułtusk oraz Obwód Ciechanów weszły w skład Inspektoratu "B", natomiast z Obwodów Działdowo i Mława utworzono Inspektorat "W". Struktura Inspektoratów "O" oraz "R" nie uległa tym razem zmianom, aż do listopada 1944 r.

Inspektorat Rejonowy "B".

Inspektor:

kpt. Czesław Benicki "Życica", "Komar".: luty - listopad 1944 r.

Komenda (stan z I kwartału 1944 r.):

Referat I.
- Wacław Pikus "Wir".

Kurier "Z" Łączność Zewnętrzna:
pchor./por. Jan Ciszewski "Płomień".: wrzesień 1943 - marzec 1944 r.

Kurier "W" Łączność Wewnętrzna:
- N.N. "Maur".
- N.N. "Wybuch". 1 lipca 1944 - ??

Referat II.
- N.N. "Kuba".

Referat III.
- Kazimierz Wronka "Maczuga".

Referat IV.
- Wacław Pikus "Wir".

Referat Vk (Łączność konspiracyjna).
- N.N. "Szega".

Referat VI (Biuro Informacji i Propagandy).
- N.N. "Baśka".

Kolporterzy:
- N.N. "Wróbel".
- Józef Drężek "Selim".
- N.N. "Tasiemka".

Kedyw:
- N.N. "Gracz".
ppor. Karol Biliński "Ego".

Obwody:

Obwód Ciechanów.
Obwód Płońsk.
Obwód Pułtusk.

Inspektorat Rejonowy "W".

Inspektor:

ppor. Paweł Rachocki "Jurand".: luty - listopad 1944 r.

Kolporterzy:
- N.N. "Szpak".
- N.N. "Wrona".

Obwody:

Obwód Działdowo.
Obwód Mława.

W październiku 1944 r., już po upadku Powstania Warszawskiego Komendant Podokręgu zdołał nawiązać kontakt z Komendą Obszaru, zainstalowaną w tym czasie w Podkowe Leśnej. Od tego momentu rozpoczęto odbudowywanie sztabu Komendy Podokręgu.
W związku z trudną sytuacją militarną oraz poniesionymi w Powstaniu stratami zmieniono zarówno strukturę organizacyjną Komendy jak i sieć terenową, uszczuplając skład sztabu oraz zmniejszając ilość inspektoratów.

Teren podzielono na dwa inspektoraty:

Inspektorat Rejonowy I "BR".

Inspektorzy:

kpt. Czesław Benicki "Życica", "Komar" .: listopad 1944 - 2 stycznia 1945 r.
ppor. Ludwik Krupiński "Drzewiec", "Szczerba", "Korwin".: 2 stycznia - marzec 1945 r.

Zastępcy:
ppor. Stanisław Rożek "Chmiel".: listopad 1944 - 19 stycznia 1945 r.
ppor. Ludwik Krupiński "Drzewiec", "Szczerba", "Korwin" (?).: grudzień 1944 - 1 styczeń 1945 r.

Obwody:

Obwód Przasnysz.
Obwód Maków Mazowiecki.
Obwód Pułtusk.
Obwód Ciechanów.
Obwód Płońsk.

Inspektorat Rejonowy II "OW".

Inspektorzy:

por./kpt. Kazimierz Załęski "Jaworski", "Jon".: listopad 1944 - 19 stycznia 1945 r.

Zastępca:
ppor. Paweł Rachocki "Jurand".: listopad 1944 - ??

Obwody:

Obwód Sierpc.
Obwód Mława.
Obwód Działdowo.
Obwód Płock.

Obwody:

Obwód Ciechanów.

Komendanci:

- Tadeusz Sobolewski "Cis".: ?? - czerwiec 1942 r.

ppor. Bronisław Żebrowski "Nurek".: czerwiec (?) - 27 lipiec 1942 r.
p.o. pchor./ppor. Ludwik Kurpiński "Szczerba", "Drzewiec", "Korwin".: sierpień - wrzesień 1942 r.

- Wacław Pikus "Wir".: wrzesień 1942 - lipiec 1943 r.

- N.N. "Mirosław".: styczeń - lipiec 1943 r.

ppor. Bronisław Trentowski "Chmura".: lipiec 1943 - styczeń 1945 r.

Zastępcy:
pchor. Ludwik Krupiński "Okrzeja", "Szczerba".: luty 1943 - 10 kwietnia 1944 r.
ppor. Zygmunt Trociński "Marek".: kwiecień - styczeń 1945 r.

Obwód Działdowo.

Komendant:
- Paweł Nowakowski "Leśnik".: ?? - styczeń 1945 r.

Zastępca:
- Teofil Ostrowski.: ?? - 1945 r.

Obwód Mława.

Komendanci:
- Edward Kowalski "Sosna", "Ordon", "Nowak".: 18 sierpnia 1940 - wrzesień 1941 r.
ppor. Paweł Rachocki "Jurand", "Rymsza", "Rawicz", "Lech".: 25 września 1941 - styczeń 1945 r.

Obwód Maków Mazowiecki.

Komendanci:
chor. Aleksander Piaseczny "Makary", "Mikado".: listopad/grudzień 1940 - sierpień 1942 r. (przeszedł do NSZ, wraz z mjr Nakoniecznikoff - Klukowskim).
st. strz. Mieczysław Żytowiecki "Świda", "Żubr", "Lot".: wrzesień 1942 - 4 luty 1943 r. (aresztowany).
ppor. Michał Jarzewski "Maj", "Nemo".: połowa 1943 - maj 1944 r.

- N.N. "Miech", "Teka".: maj 1944 - styczeń 1945 r.

Zastępca:
sierż. Władysław Jabłoński "Burza".: ?? - sierpień 1942 r.

Obwód Płock-Miasto.

Komendanci:
por. Roman Wójcik "Morski".: początek 1940 - 23 kwietnia 1942 r. (aresztowany).
ppor. Janusz Antczak "Witek".: maj 1942 - maj 1943 r. (aresztowany).
por. Leon Śliwiński "Jawor".: maj - czerwiec/lipiec 1943 r.

Obwód Płock-Powiat.

Komendanci:
wchm. Romuald Krakowiak "Ryś'.: połowa 1940 - wiosna 1942 r.
por. Tomasz Fałkowski "Sęp".: ?? - ??
plut. pchor./ppor. Michał Tomczak "Irys", "Bończa", "Jędrek".: ?? - ??
ppor./por. Jan Nowak "Borowik", "Świt", "Korab".: grudzień 1943 - jesień 1944 r.

Obwód Płock.
(powstał w wyniku połączenia odwodów Płock - Miasto i Płock - Powiat).

Komendanci:
por. Tomasz Fałkowski "Sęp".: (1943 r.) (aresztowany)
plut. pchor. Michał Tomczak "Irys", "Bończa", "Jędrek".: 1943/1944 - jesień 1944 r.
por. Jan Nowak "Borowik", "Gruda", "Korab", "Świt".: jesień 1944 - styczeń 1945 r.

Obwód Płońsk - Południe (Modlin).

Komendant:
plut. "Wojciech" N.N..: połowa 1941 - marzec 1943 r.

Obwód Płońsk - Północ.

Komendant:
por./kpt. Franciszek Klimkiewicz "Jastrzębiec".: druga połowa 1941 - koniec 1942 r.
por. Ludwik Dłużniewski "Nadzieja".: koniec 1942 - 5 luty 1943 r. (aresztowany).
por./kpt. Adolf Rowicki "Lubicz".: luty 1943 - kwiecień 1943 r.

Obwód Płońsk.
(utworzony 1 marca 1943 r., z połączenia obwodów Płońsk - Północ i Płońsk - Południe).

Komendanci:
ppor. Eugeniusz Żabowski "Wiarus".: maj 1943 - marzec 1944 r. (aresztowany).
ppor. Ludwik Krupiński "Korwin".: 10 kwietnia - grudzień 1944 r.
pchor. Tadeusz Różnowski "Drzewiec", "Pogoń".: 1 stycznia 1945 - ??

Obwód Przasnysz.

Komendanci:
- Zenon Kiembrowski "Okrzeja", "Konrad".: ?? - 5 maja 1942 r. (aresztowany).
- Władysław Otłowski "Woyno".: maj - 14 sierpnia 1942 r. (aresztowany).
- Stanisław Wierzbowski "Dęboróg", "Trop", "99".: sierpień/wrzesień 1942 - styczeń 1945 r.

Obwód Pułtusk.

Komendanci:
plut. Bolesław Nodzykowski "Mały".: 1940 - czerwiec 1941 r.
ppor. Wiktor Sordyl "Buk", "Ragita".: czerwiec 1941 - sierpień 1942 r. (przeszedł do NSZ).
por./kpt. Stanisław Dąbrowski "Lech".: sierpień 1942 - połowa 1943 r.
pchor./ppor. Wiktor Karłowicz "Kruk", "Łata".: lipiec 1943 - styczeń 1945 r.

Zastępca:
chor. Adam Wendrowski "Jadwiga".: 1943 - 10 czerwca 1944 r. (aresztowany).

Obwód Sierpc.

Komendanci:
- Kazimierczak "Wilga", "Kępa".: 1941 - koniec 1942 r.
ppor. Piotr Pszenny "Konar".: ?? - wiosna 1943 r.
plut. pchor. Anastazy Kołodziejski "Gromek".: wiosna 1943 - styczeń 1945 r.

Stany osobowe:

Brakuje szczegółowych danych.
Według zachowanego raportu organizacyjnego Okręgu Warszawa - Województwo ZWZ z 1 lutego 1942 r., liczba zaprzysiężonych członków organizacji, łącznie z cywilami, wyniosła w podokręgu ogółem 9 071 osób, w tym 74 oficerów, 78 podchorążych i 1 859 podoficerów. Liczby te jednak należy przyjąć jako orientacyjne.

---

Źródła:

* Bartelski Lesław "AK Armia Podziemna 27 IX 1939 - 30 VI 1943".
* Gozdawa-Gołębiowski Jan "Obszar Warszawa Armii Krajowej".
* Ney-Krwawicz Marek "Armia Krajowa. Siły Zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego".
* Praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego "Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny".
* Prywatne archiwum Pan prof. Małgorzaty Ciszewskiej, wnuczki por. Jana Ciszewskiego "Płomienia".
* Studium Polski Podziemnej "Armia Krajowa w dokumentach. Tom I."
* Studium Polski Podziemnej "Armia Krajowa w dokumentach. Tom II."
* Studium Polski Podziemnej "Armia Krajowa w dokumentach. Tom III."
* Studium Polski Podziemnej "Armia Krajowa w dokumentach. Tom IV."
* Studium Polski Podziemnej "Armia Krajowa w dokumentach. Tom V."

---

Koniec.

---