Historia konstrukcji:
Automatyczny moździerz forteczny M. 19 był używany przez siły zbrojne Niemiec.
Został opracowany w 1935 roku w niemieckich zakładach Rheinmetall-Borsig A.G. w Düsseldorfie. Używany w umocnieniach stałych do obrony przedpola schronów bojowych. W latach 1937-1945 wyprodukowano około 100-150 egzemplarzy. Cena jednostkowa wynosiła 10.000 RM.
Dane techniczne:
| Kaliber: Masa: Długość lufy: Kąt ostrzału w elewacji: Kąt ostrzału w azymucie: Szybkostrzelność: |
50 mm broń z napędem 150 kg, na stanowisku fortecznym 220 kg 745 mm (L/14,9) od +48° do + 87° 360° regulowana od 30 do 120 strz./min |
Opis konstrukcji:
Automatyka broni wykorzystuje zewnętrzny napęd który unosi lufę, przesuwa listwę amunicyjną do pozycji załadunku, opuszcza lufę nasuwając ja na granat oraz napina i zwalnia iglicę powodując oddanie strzału. Proces ten powtarza się przez cały czas wciśnięcia pedału spustowego przez celowniczego. Szybkostrzelność jest regulowana przełącznikiem sterującym silnikiem elektrycznym (pracował na napięciu 24 V – nastawy 30, 60, 90 oraz 120 strzałów na minutę oraz nastawa 0 pełniąca funkcję bezpiecznika). Awaryjny napęd ręczny za pomocą korby ogranicza szybkostrzelność broni do ok. 60 strzałów na minutę.
Ze względu na znaczne obciążenie termiczne lufy przy ogniu ciągłym można było ją łatwo wymienić, niemniej zalecano prowadzenie ognia obserwowanego seriami po 12 pocisków (2 listwy). Dla wstrzelania się w cel prowadzono ogień pojedynczy przy nastawie regulatora szybkostrzelności 60 strzałów na minutę – przy tej wartości naciśniecie i zwolnienie pedału spustu skutkuje oddaniem jednego strzału. Drugi pedał służy do zaryglowania broni po naprowadzeniu jej na cel za pomocą umieszczonych po obu stronach górnej części lawety pokręteł mechanizmu kierunkowego i podniesieniowego (prędkość obrotu w azymucie wynosi 11 stopni na sekundę).
Zasilanie broni odbywało się z użyciem 6-nabojowych metalowych listew Munitionsrahmen. Do broni ze znajdującego się poniżej pomieszczenia z windą podajnika mogły być one podawane mechanicznie z napędem ręcznym za pomocą korby, albo z wykorzystaniem silnika elektrycznego.
W typowym schronie bojowym typu Regelbau 633 znajdował się magazyn na 3.944 pociski.
Naprowadzanie na cel w zależności od typu kopuły odbywało się za pomocą celownika peryskopowego typu Pz.Rbl.Z.F. 1 (kopuła 39 P 8), Pz.Rbl.Z.F. 2 (kopuła 49 P 8) lub Pz.Rbl.Z.F. 3 (kopuły 424 P 01, 428 P 01 oraz 34 P 8). W 1938 roku wydano instrukcje dotyczące użycia dla tej broni także celowników Pz.Z.F. 4 a oraz Pz.Z.F. 5.
Na stropie pomieszczenia bojowego umieszczony jest krąg kątomierzowy 0/6400 dla mechanizmu kierunkowego uzbrojenia, z podziałką co 5 tysięcznych i numerowaną co 100 tysięcznych. Obok kręgu jest umieszczona panorama Schreibstreifen z zaznaczonym planem ognia w oparciu o wybrane ponumerowane punkty celowania w otaczającym terenie.
Broń montowano w kopułach z lufą prowadząca ogień przez otwór w stropie. W stanowiskach pierwszego typu broń była zainstalowana na stałe (lufa i celownik w pancernym 'grzybku’), natomiast w drugim wariancie broń mogła być podniesiona do pozycji bojowej lub opuszczona do pozycji spoczynkowej z otworem wylotowym przykrytym pokrywą (3 położenia: pozycja 3 otwór zasłonięty całkowicie, pozycja 2 zasłonięta lufa i odsłonięty celownik, pozycja 1 otwór odsłonięty całkowicie).
Obsługę granatnika na platformie górnego stanowiska bojowego stanowi 3 żołnierzy (celowniczy, amunicyjny donoszący z windy amunicyjnej do podajnika pełne listwy z amunicją oraz amunicyjny wyjmujący puste listwy i odkładający je do windy amunicyjnej), kolejnych 2 żołnierzy obsługuje windę amunicyjną w pomieszczeniu poniżej (jeden wkłada pełne listwy a drugi usuwa puste).
Dalszych 3 żołnierzy zajmuje się załadunkiem granatów ze skrzynek do listew amunicyjnych w sąsiadującym pomieszczeniu roboczym. W pomieszczeniu tym umieszczono regały na skrzynki amunicyjne, puste listwy zasilające oraz stół roboczy w kształcie podkowy na którym napełniano listwy oraz zaopatrywano granaty w ładunki miotające i zapalniki.
Dla nauki posługiwania się bronią opracowano także wersję mobilną Schießbock umieszczoną na stelażu. Do przemieszczenia na poligonowe stanowisko strzeleckie granatnik umieszczono na podwoziu kołowym z użyciem wózków transportowych Sd.Anh. 101. Z użyciem tej wersji można było przećwiczyć następujące elementy:
– zakładanie i zdejmowanie listew amunicyjnych,
– odpalanie broni i regulowanie szybkostrzelności,
– wykonywanie poszczególnych czynności przez obsługę mechanizmu kierunkowego i podniesieniowego, a także ryglowanie broni przy określonej wartości kierunkowej,
– ustawianie nakazanych wartości na skali pierścienia kierunkowego oraz bębnie mechanizmu podniesienia,
– symulowanie wystąpienia awarii i przećwiczenie sposobów ich usuwania (jak na przykład usunięcie niewypału, zakleszczenie listwy amunicyjnej, wymiana iglicy lub przegrzanej lufy itp.).
Amunicja:
Stosowana w moździerzu fortecznym amunicja jest zunifikowana z lekkim moździerzem piechoty 5 cm le.Gr.W. 36. Przechowywana w hermetycznych metalowych skrzynkach (oddzielnie z pełnym i ze zmniejszonym ładunkiem miotającym, które są oznaczone kolorami odpowiednio zielonym i czerwonym), a przekładana do listew zasilających broń po ogłoszeniu alarmu bojowego. Ładunki miotające można zmieniać z użyciem odpowiedniego narzędzia. Masa pustej listwy wynosi 4,6 kg, natomiast załadowanej 10 kg. Konstrukcja krawędzi listew pozwala im zazębiać się w podajniku dla prowadzenia ognia ciągłego.
W latach 1939-1943 wyprodukowano ponad 22 miliony pocisków.
Odłamkowa 5 cm Wurfgranate 36
| Długość całkowita: Długość korpusu: Masa pocisku: Masa materiału wybuchowego: Masa ładunku miotającego: Prędkość wylotowa: Donośność: |
220 mm 110 mm 0,915 kg 127,6 g TNT kleiner Ladung – 1 g Nz.Man.N.P. (1,5-1,5), großer Ladung – 3 g Nz.M.W.Bl. (2-2/0,45) kleiner Ladung – 44 m/s, großer Ladung – 83 m/s kleiner Ladung – od 5 do 240 m, großer Ladung – od 80 do 600 m |
Granat 5 cm W.Gr. 36 dysponuje grubościennym korpusem wypełnionym materiałem wybuchowym. Stosowano głowicowy zapalnik uderzeniowy Wgr.Z. 34 lub Wgr.Z. 38.
Stabilizacja granatu w locie za pomocą 8 stateczników, natomiast wewnątrz tulei na której są osadzone brzechwy może być wyposażony w 2 ładunki miotające: pełny großer Ladung (łuska koloru zielonego) lub zredukowany kleiner Ladung (łuska koloru czerwonego).
Czas lotu pocisku na maksymalną odległość wynosi ok. 14 sekund.
Granat szkolny 5 cm Wurfgranate 36 (Üb)
Wersja pocisku używana do treningu strzeleckiego z ładunkiem wybuchowym zastąpionym przez ładunek substancji dymotwórczej o masie 12 g, który wydzielał obłok dymu pokazujący miejsce upadku.
